دویست سال پیش بود که گلستان و ترکمانچای خطی میان ایران و آذربایجان کشیدند و ابن خطه از خاک ایران به روسیه تزاری پیوست، این خط جدایی اما هرگز نتوانست اشتراکات فرهنگی این دو سرزمین را محو کند. امروزه جمهوری آذربایجان کشوری مستقل با پایتختی باکو است و بزرگ ترین کشور منطقه قفقاز به شمار می‌رود. اما مردم این دو سرزمین همچنان با زبان مشترک نوروز با یکدیگر سخن می‌گویند.
جشن نوروز در جمهوری آذربایجان
برای برگزاری جشن نوروز در آذربایجان چندین روایت وجود دارد که در ادامه آنها را توضیح خواهیم داد.
- روایت اول: سیاوش پسر کیکاووس به دیار افراسیاب سفر می‌کند و در آنجا مورد پذیرایی گرم افراسیاب قرار می‌گیرد، مهر سیاوش چنان به دل افراسیاب می‌افتد که دخترش را به عقد وی در می‌آورد. سیاوش هم به یاد سفرش از دیار افراسیاب دیواری را در بخارا (تاجیکستان امروزی) بنا می‌کند، اما این مهر چندان در دل افراسیاب نمی پاید و حسادت و تنگ نظری دشمنان، تیغی می‌شود که در دل سیاوش فرو می‌رود. افراسیاب پس از مرگ سیاوش دستور می‌دهد جنازه‌اش را روی کنگره‌های دیوار بخارا قرار دهند.
زرتشتیان که با شنیدن خبر مرگ سیاوش برآشفته بودند جسد وی را برداشته و در قدمگاه دروازه شرقی دفن می‌کنند، از آن پس مرثیه‌های بسیاری در سوگ سیاوش سروده شده و بین مردم دهان به دهان می چرخد. در حقیقت این روز دفن سیاوش بود که زرتشتیان آن را نوروز نامیدند.
- روایت دوم: از دیرباز آذری‌ها نوروز را موعد گردش زمین به دور خورشید، تغییر فصل و شروع فصل جدیدی از کار و تلاش در مزارع می‌دانند، به باور مردم آذربایجان با آمدن نوروز حکمرانان دست از جنگ بر می‌داشتند، پیمان‌های صلح‌ها به امضا می‌رسید و زندانیان آزاد می‌شدند.
خوب است بدانید کشور آذربایجان نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر در آسیای میانه برای مدت‌ها از جشن گرفتن نوروز محروم بود، در تمام سال‌هایی که آذربایجان بخشی از شوروی بود نوروز به صورت غیر رسمی و پنهانی در این کشور برگزار می‌شد و حتی در دوره‌هایی ممنوع بود.
بیشتر بخوانید: چطور ارزان و کم هزینه سفر کنیم؟
رسوم مردم کشور آذربایجان در هنگام نوروز چیست؟
با توجه به اینکه مردم آذربایجان برای عید نوروز ارزش بسیاری قائل هستند به همین خاطر مراسمات زیادی در آستانه نوروز دارند. مردم این کشور با شور و شوق خاصی به استقبال از بهار و عید نوروز می روند و با خانه تکونی و خریدن لباس های نو و کاشتن سبزه این عید بزرگ را جشن می گیرند. برای آشنایی با آداب و رسوم مردم آذربایجان در عید نوروز تا پایان مقاله همراه ما باشید.
چهارشنبه های آخر سال در آذربایجان
مردم آذربایجان و باکو سه شنبه شب آخر سال که اصطلاحا به آن چهارشنبه آخشامی می گویند به استقبال عید نوروز می روند و در این روز آتش روشن می کنند. چهارشنبه های آذربایجان بر پایه چهار عنصر شکل گرفته است، آنها بر این باورند که وقتی آتش روشن می کنند باد آنها را بر کوه ها برده و برف کوه ها آب می شود و در دشت ها و مراتع جاری شده و به خاک جانی دوباره می دهد و رویش سبز زندگی آغاز می شود.
- چهارشنبه آب
- چهارشنبه آتش
- چهارشنبه خاک
- چهارشنبه باد
چهارشنبه های آذربایجان بر پایه چهار عنصر آب، آتش، باد و خاک شکل گرفته است.
آتش بازی
آتش بازی یکی از آیین‌های محبوب در میان آذری هاست که از گذشته به آن پایبند بوده‌اند. مردم آذربایجان به قدرت پاکسازی آتش معتقدند. در نظر آنها آتش مظهر بقاست و گرمای زندگی و غذا برای مردم به همراه دارد. از همین رو همواره در آذربایجان آتش نوروز حتما باید از جای مقدسی آورده می‌شده است.
نمایش پهلوانان
نمایش ورزشکاران یا پهلوانان هم چلوه دیگری از رسوم مردم کشور آذربایجان در هنگام نوروز است. وزنه برداری و کشتی‌گیری از جمله ورزش‌هایی است که آذری‌ها در روز نوروز به آن می‌پردازند.
گولاخ فالی
یکی از جالب‌ترین رسوم مردم کشور آذربایجان در نوروز فالگوش ایستادن است. زنان جوان در پشت درهای بسته فالگوش می‌ایستند. برای مثال اگر کسی در مورد ازدواج صحبت کند به این معنی‌ست که زن جوانی که پشت در فالگوش ایستاده در سال جدید ازدواج خواهد کرد. یا اگر هر چیز مثبتی بشنود اتفاق خواهد افتاد. از همین رو شما تنها مجاز به گفتن چیزهای مثبت هستید. بر مبنای این باور قدیمی حتی یک کلمه می‌تواند سرنوشت کسی را که دارد پنهانی و از پشت درهای بسته به این حرف‌ها گوش می‌دهد تغییر دهد.
بیشتر بخوانید: اگر تنها سفر می کنید، به این کشورها بروید
پاپاق آتماق
یک آیین نوروزی دیگر در آذربایجان این است که بچه‌ها، همسایه‌ها و اقوام کلاه‌های خود را زیر در میزبان می‌اندازند. صاحبخانه کلاه را برداشته، با هدیه پر می‌کند و آن را به صاحبش برمی‌گرداند. این کار یک معنی دارد و آن این است که مردم شادی و خوشی‌های خود را با خانواده‌های فقیرتر به اشتراک می‌گذارند. در برخی جاهای آذربایجان مردان لباس زنان و زنان نیز لباس مردان را به تن می‌کنند وارد خانه می‌شوند و هدیه جمع می‌کنند.
کاسا کچل
کاسا که همان کوزه است نماد بهار بوده و لباس سبز به تن دارد و کچل که نماد زمستان و سر تاسش نشانه بی آبی زمستان است لباس آبی به تن کرده و با هم در کوچه و خیابان رجز خوانی می کنند و می رقصند تماشاگران هم دست می زنند. در آخر کاسا پیروز می شود و مردم به او هدیه می دهند. شما هم اگر دوست دارید این نمایش جذاب را از نزدیک تماشا کنید با خرید تورهای نوروزی از قاصدک 24 و دریافت ویزای باکو به این کشور سفر کنید.
هفت سین در آذربایجان
سفره هفت سین در جمهوری آذربایجان از هفت عنصری که نامشان با حرف سین شروع می‌شود، تشکیل شده است. با این تفاوت که اسامی بر اساس نام آنها در ترکی آذربایجانی انتخاب می‌شوند. البته این تفاوت چندان تغییری در سفره ایجاد نمی‌کند؛ چرا که اسامی بیشتر این عناصر فارسی است. ضمن اینکه این سفره در مناطق مختلف آذربایجان به صورت‌های مختلفی تهیه می‌شود.
سفره هفت سین در جمهوری آذربایجان
- سوماق، نشانه آفتاب
- سکه، نشانه شانس
- سمنو، شیرینی، برکت و حاصلخیزی
- سبزه، خلوص و خوشبختی
- ساری کوک (زردچوبه)، شیرینی زندگی
- سوُت (شیر)، سلامتی و زیبایی
- سو (آب)، تولد تازه و زندگی
البته ممکن است به جای زردچوبه و شیر از سرکه و ساریمساق (سیر) نیز استفاده گردد. علاوه بر این در سفره آینه‌ای را که دور آن رنگ آمیزی شده است هم قرار می‌دهند.
رنگ آمیزی تخم مرغ
یک آیین مردم آذربایجان در عید نوروز که البته در ایران نیز مرسوم است، رنگ‌آمیزی تخم مرغ است. در آذربایجان تخم مرغ‌ها معمولا به رنگ قرمز رنگ آمیزی می‌شوند. چرا که رنگ قرمز نماد تمایل انسان برای زیستن در خوشی است. تخم مرغ‌ها همچنین نماد انتقال از مردگی و رخوت به زایش و نو شدن هستند.
در آذربایجان تخم مرغ را به رنگ قرمز که نماد تمایل انسان برای زیستن در خوشی است، رنگ می کنند.
فال گیری دختران جوان
فال گیری هم یکی از کارهایی است که دختران جوان در شب نوروز انجام می‌دهند. در یک دورهمی سرگرم کننده دختران یک حلقه ازدواج، یک لیوان آب و تار موی دختری را که می‌خواهد فالش گفته شود، تهیه می‌کنند. ضمن اینکه هر کسی فقط یک بار می‌تواند شانس خود را امتحان کند. آنها حلقه ازدواج را از تار مو آویزان می‌کنند و آن را بالای لیوان نگه می‌دارند. هر تعداد که حلقه به لیوان برخورد کند نشان دهنده سنی است که دختر ازدواج در آن سن ازدواج خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: در بهار به کدام کشورها سفر کنیم؟
شیرینی های نوروزی در آذربایجان
آذری‌ها نیز مثل تمام مردم دنیا که نوروز را جشن می‌گیرند، شیرینی را با نوروز خود پیوند زده‌اند و شیرینی ها و دسرهای خوشمزه ای را برای عید نوروز تهیه می کنند. در سفر به باکو از خرید این شیرینی های لذیذ غافل نشوید.
شکر بورا آذربایجان
یکی از شیرینی‌های محبوب که آذری‌ها آن را «ملکه سفره نوروز» می‌نامند، شِکِربورا است. کلوچه‌ای به شکل نیمه ماه که تداعی کننده زبانه آتش نیز هست و در واقع چیزی شبیه به قطاب ایرانی است. اما به باور مردم آذربایجان مواد لازم برای ساخت این شیرینی خوشمزه گرمای قلب و صبوری است، چرا که درست کردن این شیرینی‌ها زمان زیادی لازم دارد.
باقلوای آذربایجان
پاخلوا (pakhlava) یا همان باقلوا مهم‌ترین نماد شیرینی نوروز در کشور آذربایجان است که هم سمبل برابری و هم نوآوری است. علاوه بر این پاخلوا در میان مردم این خطه نشانی از زن نیز هست و دانه روغنی درون آن (گردو یا بادام) تولد و زایش را به ذهن متبادر می‌کند.
باخلوا همان باقلوا مهم ترین نماد شیرینی نوروز در کشور آذربایجان است.
یک باور جالب دیگر در مورد این شیرینی شکل لوزی آن است، مردم آذربایجان معتقدند که موسیقی محلی آذربایجان که به آن موسیقی مقامی گفته می‌شود در دستگاه موسیقایی شکل لوزی دارد. موسیقی مقامی هم نماد زن است و به همین دلیل است که در طول نوروز بسیار محبوب است.
سوالات متداول درباره نوروز در آذربایجان
رسوم مردم آذربایجان در عید نوروز چیست؟ چهارشنبه های آخر سال، آتش بازی، نمایش پهلوانان، گولاخ فالی، پاپاق آتماق، کاسا کچل، هفت سین در آذربایجان، رنگ آمیزی تخم مرغ، فال گیری دختران جوان
جمع بندی
حال که با مراسم عید نوروز در آذربایجان آشنا شدید؛ می‌توانید برای خرید بلیط هواپیما آذربایجان در عید نوروز به این کشور سفر کرده و ضمن بازدید از جاهای دیدنی و تفریحی آن با آداب و رسوم آنجا نیز از نزدیک آشنا شوید. برای دریافت آسان تمامی خدمات سفر هم می‌توانید از اپلیکیشن بلیط هواپیما قاصدک 24 استفاده کنید.
