گردش در زاغه ها بی تردید عجیب ترین شکل از گذران اوقات فراغت به شمار می رود. فقر، شلوغی، نابرابری و افرادی که به سختی زندگی می گذرانند، تمام آن چیزیست که چشم می بیند، اما عجایب این دنیا کم نیستند. در گوشه ای از دنیا مردم به دیدار مکان هایی می شتابند که با فاجعه عجین شده اند تا گردشگری تاریک را رقم بزنند. در گوشه دیگر این فقر و فقیر است که بهانه ای برای گردش می شود. برای ورود به دنیای زاغه ها، قاصدک 24 را دنبال کنید.
گردشگری زاغه چیست؟
گردشگری زاغه نوعی از گردشگری است که مستلزم بازدید از محله های فقیرنشین است و ریشه آن به بازدید از زاغه های لندن و منهتن در قرن نوزدهم میلادی برمی گردد. گردشگری زاغه امروزه در حال همه گیر شدن در مکان های بسیاری از جمله آفریقای جنوبی، هند، برزیل، لهستان، کنیا، فیلیپین، ایالات متحده و کشورهای دیگر است.
تاریخچه گردشگری زاغه
دیکشنری انگلیسی آکسفورد اولین کاربرد از کلمه زاغه گردی را مربوط به 1884 میلادی می داند. افراد در لندن از زاغه های اطراف محله های وایت چپل یا شوردیچ بازدید می کردند تا زندگی مردم را در این موقعیت مورد مشاهده قرار دهند. در سال 1884 نیز افراد طبقات ثروتمند در نیویورک شروع به بازدید از خیابان بووِری و محله lower East Side و محل زندگی مهاجران فقیر کردند تا به مشاهده وضع زندگی نیمه دیگر جامعه بپردازند.
در سال های دهه 80 میلادی در آفریقای جنوبی، ساکنان سیاه پوست آفریقا تورهای شهری ای را ترتیب می دادند تا به سفید پوستان در دولت محلی نشان دهند که جمعیت سیاه پوست چگونه زندگی می کنند. چنین تورهایی، توریست های بین المللی را نیز جذب می کردند؛ توریست هایی که می خواستند بیشتر در مورد آپارتاید بدانند.
در نیمه سال های دهه 90 میلادی، تورهای بین المللی با هدف بازدید از محلات محروم کشورهای در حال توسعه شروع به کار کردند؛ محلاتی که تحت عنوان زاغه شناخته می شدند. این تورها را اغلب شرکت های حرفه ای اداره و تبلیغ می کردند. برای مثال در کیپ تاون، نزدیک به 300 هزار توریست هر ساله از شهر بازدید می کنند تا سری به زاغه ها بزنند.
تا پیش از ساخت فیلم میلیونر زاغه نشین در سال 2008، بمبئی یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری زاغه به شمار می آمد. باید بدانید که مفهوم گردشگری زاغه در سال های اخیر توجه بیشتری را از سوی رسانه ها و مجامع دانشگاهی به خود جلب کرده است. در دسامبر 2010 نیز نخستین کنفرانس بین المللی پیرامون گردشگری زاغه در بریستول بریتانیا برگزار شد.
گردشگری زاغه؛ فرصت یا تهدید؟
علیرغم محبوبیت روزافزون تورهای زاغه گردی، انتقادهای زیادی به شکل این نوع گردشگری وارد شده است. از یک سو طرفداران گردشگری فقر (نام دیگری که به گردشگری زاغه اطلاق می شود) استدلال می کنند که این شکل از گردشگری می تواند به تغییر در بازنمایی زاغه ها و ساکنان آن کمک کند. ضمن اینکه گردشگری زاغه یک راه مشروع و قانونی برای نبرد با فقر نیز به شمار می آید. موافقان همچنین معتقدند که این تورها در درک بهتر جهان و ایجاد حس همدردی بیشتر به گردشگران کمک می کند.
مخالفان گردشگری زاغه نظر متفاوتی دارند. به عقیده آنان این نوع گردشگری نوعی استثمار و سوء استفاده از فقیران است و هیچ کمکی نیز به درک این موضوع پیچیده نمی کند. به علاوه آنها بر این واقعیت تأکید می کنند که انگیزه تجربه این نوع تورها تنها به سرک کشیدن در زندگی افراد بر می گردد و حق انسانی و اولیه ساکنان این مناطق در حفظ حریم شخصی و وجهه اجتماعی به شدت مورد بی توجهی قرار می گیرد. ضمن اینکه ساکنان این محله ها، دسترسی مفیدی به مزایای ایجاد شده توسط این نوع از گردشگری ندارند.
بدون شک واقعیت بسیار پیچیده تر از آن چیزیست که به نظر می آید. برای مثال اگر این تورها مبتنی بر جامعه هستند، کلیشه های منفی چه زمانی به چالش کشیده خواهند شد؟ چه زمانی ساکنان محلی بر مزایای حاصل از فعالیت های توریستی کنترل خواهند داشت و اینکه چه زمانی این نوع گردشگری مزایای پایدار و حقیقی برای جوامع فقیر خواهد داشت؟
با این حال با فرض اینکه تمام اپراتورهای تور، با هدف سود رساندن به آن جامعه کوچک، به فروش تورهای خود می پردازند، برای توریست ها دانستن اینکه کدام تورها مورد حمایت آن جامعه هستند، دشوار است. نگرانی های مربوط به گردشگری بر این مسئله باور دارد که بهترین افراد برای مشورت دادن به توریست ها خود ساکنان هستند. در واقع افراد محلی نیز باید سهمی در این نوع از گردشگری داشته و بتوانند فهم بهتری از این موضوع ایجاد کنند که چگونه این تورها جامعه آنها را تحت تأثیر قرار خواهند داد.
مزایا و معایب گردشگری زاغه
همانطور که در بالا اشاره شد، گردشگری زاغه موافقان و مخالفان خود را دارد. در زیر نکاتی که مخالفان و موافقان گردشگری زاغه به عنوان مزایا و معایب این نوع از گردشگری ذکر می کنند، آورده می شود:
معایب:
• تورهای زاغه گردی با ساکنان مانند حیوانات باغ وحش رفتار می کنند. شما از بیرون به آنها خیره می شوید در حالی که جرأت نزدیک شدن به آنها را ندارید.
• بازدیدکنندگان هیچ علاقه ای به تعامل و برقراری روابط معنادار ندارند. آنها فقط می خواهند عکس بگیرند. از همین رو ارتباط آنها با ساکنان در کمترین شکل ممکن اتفاق می افتد.
• پول به ندرت به این زاغه ها سرازیر می شود. در عوض به جیب های اپراتورهای تور رفته و هیچ تأثیر مثبتی بر فقر این جوامع نمی گذارد.
• ساکنان اغلب حس حقارت می کنند وقتی بازدیدکنندگان آنها را در حال شستن، نظافت، تهیه غذا و سایر کارهای شخصی می بینند. در حقیقت حریم شخصی آنها نقض می شود.
• حتی اگر به عنوان میزبان نیز با آنها برخورد شود، تنها مبلغ ناچیزی به آنها پرداخت می شود و این نوعی استثمار است.
• با به تصویر کشیدن این زاغه ها در سطح جهانی ممکن است تصویر جهانی یک کشور مخدوش شود؛ چیزی که نگرانی اصلی دولت هاست.
• این تورها در واقع فقر را پدیده ای عجیب و نامأنوس جلوه می دهند و آن چیزی که برای ساکنان سخت و طاقت فرساست، برای توریست ها شکوهمند به نظر می رسد!
مزایا:
• مبلغ هر چند اندکی به جامعه مقصد تزریق می شود؛ مبلغی که از راه فروش غذا یا سوغاتی به دست آنان می رسد.
• این تورها درک ما را نسبت به فقر تغییر داده و این باور را به وجود می آورند که افراد هر چند فقیر در هر جای دنیا شبیه یکدیگر بوده و احساسات و افکار مشترک دارند.
• توریست ها از جاهایی بازدید خواهند کرد که هرگز امکان رفتن به آنها را نداشتند.
• نشان دادن این زاغه ها ممکن است نگاه دولت ها را متوجه این مناطق کرده تا هر چه سریع تر به بهبود شرایط بپردازند.
• برخی از شرکت های مسافرتی تعهد کرده اند تا بخشی از عواید حاصل را با ساکنان شریک شده و حتی به راه اندازی خیریه در این محلات بپردازند.
مطالعه موردی برزیل: محله زاغه نشین روچینا
روچینا بزرگ ترین زاغه برزیل است که در ریودوژانیرو واقع شده و جمعیتی بالغ بر 69.356 نفر دارد (هر چند که برخی رقم واقعی را چیزی در حدود 200 هزار نفر برآورد می کنند). روچینا هر ساله بیش از 40 هزار توریست را به خود جذب می کند. جالب است بدانید که زاغه ها در برزیل فاوِلا favela نامیده می شوند و معمولا نیز با خشونت و قاچاق مواد مخدر پیوند دارند. محله هایی که بهترین مکان ها برای نمایش و بیان فرهنگی هستند.
در حالی که بسیاری از برزیلی ها به شدت از زاغه ها دوری کرده و سعی در پنهان کردن آنها از گردشگران دارند، ترکیب خشونت، مواد مخدر، فقر و البته غنای فرهنگی توجه بسیاری از گردشگران ماجراجو را به خود جلب کرده است. گردشگرانی که این ترکیب جالب فرهنگی را به شکل محصولی می بینند که باید به گردشگران خارجی ای فروخته شود که به دنبال یک تجربه ناب ملموس می گردند.
در حال حاضر حداقل 7 اپراتور رسمی تور در روچینا به فعالیت می پردازند که تنها یکی از آنها توسط ساکنان اداره می شود. امروزه بازدید از این مکان ها به یک فعالیت اجباری برای بسیاری از توریست های خارجی تبدیل شده است. تخمین زده می شود که حداقل 3500 توریست هر ماه از روچینا بازدید کرده و برای یک تور 3 ساعته چیزی در حدود 25 دلار پرداخت می کنند.
روچینا علاوه بر اینکه به گردشگران ثروتمند امکان تجربه مشاهده زندگی در این زاغه ها را می دهد، نمایشی هم از نابرابری اجتماعی موجود در برزیل است. از آنجایی که این زاغه روی تپه ای بین گاوِآ و سائوکونرادو؛ دو محله از منحصر به فردترین محلات ریودوژانیرو؛ واقع شده، توریست ها جذب عمارت های مجلل یکی از زیباترین چشم اندازهای ریودوژانیرو نیز می شوند.
گشتی در زاغه های مشهور جهان
مانیل یکی از متراکم ترین شهرها به لحاظ جمعیتی در جهان است و طبق آمار نزدیک به 12 میلیون از جمعیت آن ساکنان غیر رسمی به شمار می روند. مانیل فقیرترین زاغه های جهان را در خود جای داده و سازمان ملل متحد می گوید که یک چهارم جمعیت شهری جهان در زاغه های مانیل شب را به صبح می رسانند. هر چند که میراث غنی فرهنگی بسیاری از گردشگران را به مانیل می کشاند، اما برای برخی بازدید از جلوه های نابرابری اجتماعی در اطراف شهر نیز خالی از لطف نیست. اپراتورهای تور در فیلیپین هم مانند برزیل و هند خارجی ها را به دیدن فقیرترین حاشیه های شهر می برند.
شرکت مسافرتی Smokey Tour در مانیل توریست ها را به تماشای زندگی ساکنان یک محل دفن زباله در توندو می برد تا داستان این مردم را روایت کند. هر چند که این زاغه در سال 2014 برای همیشه بسته شد. در حال حاضر تورهای این شرکت به بازدید از زاغه های باسِکو می روند که درست در همان محله شلوغ واقع شده و شهرت آن به واسطه فعالیت اجتماعی آن است.
پلاستیک های سراسر هند روانه خیابان های تاریک و کپرهای دومین زاغه بزرگ قاره آسیا و سومین در جهان، در بمبئی می شوند؛ هاراوی Dharavi. (عنوان اولین نیز متعلق به به شهر اورانگی در پاکستان است). این تورها که توسط شرکت Reality Tour and travel هدایت می شوند، توریست ها را به بازدید از یک صنعت بازیافت مترقی می برند. صنعتی که هزاران نفر را به خدمت گرفته تا پلاستیک های دفع شده را ذوب کرده، تغییر شکل داده و قالب بندی کنند. توریست ها به تماشای صحنه هایی می پردازند که در هیچ جای دیگر جهان یافت نمی شود. صحنه شستن ملحفه هایی که از بیمارستان ها یا هتل های شهر به یک خشکشویی بزرگ در فضایی باز آورده می شوند.
بسیاری از توریست هایی که به بازدید از این مکان پرداخته اند، آن را یک تجربه آموزشی می دانند. چرا که عکاسی و خرید از این محله ها ممنوع بوده و در نتیجه حس سرک کشیدن یا حتی سوء استفاده را در گردشگران از بین می برد.
منابع:
ویکی پدیا
tourismconcern.org.uk
nationalgeographic.com
women-on-the-road.com
در پایان یادآور می‌شویم که قابلیت رزرو هتل کیش و سایر مناطق ایران به صورت آنلاین هم اکنون در سایت قاصدک 24 مهیاست. همچنین مسافران می‌توانند جهت خرید بلیط اتوبوس، قطار و بلیط ارزان هواپیما به سایت این آژانس مسافرتی مراجعه کنند. ناگفته نماند امکان خرید انواع تورهای مسافرتی اعم از تور هند، تور دوبی، تور فیلیپین، تور مالزی، تور سنگاپور و ... در قاصدک24 وجود دارد. شما همچنین می‌توانید از بیمه مسافرتی قاصدک24 استفاده نمایید و سفرهای خارجی یا داخلی خود را بیمه کنید.
مقالات مرتبط:
گردشگری زایمان
گردشگری هسته ای
گردشگری حلال
گردشگری شکار
گردشگری سلامت
گردشگری نجوم
