از ابتدای خلقت بشر تاکنون، انسان به سفر گاه به منظور راهکاری جهت کسب دانش و تجربه و گاه به عنوان راهی برای فرار از مشکلات، توجه ویژه ای داشته است. پدیده ای که امروزه از آن تحت عنوان "گردشگری" یاد می شود و جهانیان آن را صنعتی ارزشمند تلقی می کنند.
همانطور که گفتیم گردشگری سالهاست که به یکی از مهمترین صنایع سودآور در جهان بدل شده است. این صنعت به کشورهای مختلف در سراسر دنیا کمک می کند تا هر یک با بهره گیری از مزیتهای رقابتی خاص خود، سهمی هر چند کوچک از این کارزار را نصیب خویش سازند. حال در این میان بعضی از کشورها با عنایت به منابع طبیعی و غیر طبیعی خود به کسب درآمد از گردشگری می پردازند و برخی دیگر توجه به ایدئولوژی، ارزش های فرهنگی و مذهبی و سلایق مشتریانشان را ارجح می دانند.
مسلمانان که امروزه بخش قابل توجهی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند نیز به عنوان یکی از سردمداران ایدئولوژی، در این صنعت جایگاه ویژه ای دارند. با این وجود گردشگری هنوز هم برای پیروان این مذهب، با مشکلات و محدویت هایی همراه است که اغلب به جهت تفاوت در ساختار فرهنگی و قوانین سایر کشورها ایجاد شده است. از جمله مهمترین مشکلات مسلمانان در گردشگری می توان به مواردی مانند یافتن غذای حلال، سرو گسترده نوشیدنی های الکلی و اختلاط زن و مرد که موجب ایجاد محدودیتهایی برای این دسته از گردشگران می شود، اشاره کرد.
با توجه به آنچه گفته شد قاصدک 24 برآورد می کند گردشگری یکی از هیجان انگیزترین رفتارهاییست که انسانها با هر آیینی سعی می کنند آن را تجربه کنند. همین امر نیز موجب شده است فعالان این عرصه همواره بکوشند تا این پدیده به بهترین نحو ممکن برای پیروان مذاهب گوناگون از جمله مسلمانان به اجرا درآید؛ تلاشی که چند سالی است پر ثمر گشته و منجر به ظهور یکی از مهمترین انواع گردشگری تحت عنوان "گردشگری حلال" شده است.
بیشتر بخوانید: در مورد گردشگری شکار بخوانید
گردشگری حلال چیست؟
به زبان ساده می توان گفت گردشگری حلال نوع خاصی از گردشگری است که در ان تمام هماهنگی ها، تمهیدات و اقدامات بر مبنای موازین شرع اسلام انجام می گیرد.
در تعریف کلی تر اما گردشگری حلال را می توان یکی از زیر شاخه های گردشگری مذهبی دانست که در آن اقدامات به گونه ای سازماندهی می شود تا مناسب خانواده های مسلمان و پایبند به شریعت اسلام باشد. در تعریف سازمان جهانی جهانگردی نیز آمده است در گردشگری حلال هتل ها، مراکز اقامتی و پذیرایی از سرو هرگونه مشروبات الکلی و ارائه گوشت خوک اجتناب کرده و اماکن عمومی و تفریحی مانند استخرها، سواحل دریا، مراکز ماساژ درمانی و اسپا با رعایت جداسازی حریم زنان و مردان طراحی می شود.
بدین ترتیب مسلمانان می توانند در هر کشوری از مقاصد گردشگری حلال، در برنامه های تفریحی خود به آداب شرعی عمل کنند. به طور مثال آنها می توانند از غذای حلال رستورانها استفاده کرده و یا در هتل هایی که مشروبات الکلی سرو نمی کنند، اقامت نمایند. همچنین برای زنان و مردان در این نوع گردشگری، استخرهای شنای جداگانه در نظر گرفته می شود و در طول سفر اوقات شرعی اعلام و برای آن برنامه ریزی خواهد شد.
همانطور که می دانید مسلمانان بیش از 30 درصد جمعیت گردشگران در سراسر دنیا را تشکیل می دهند. بدیهی است که این دسته از گردشگران نیز همانند دیگر همنوعان خود علاقمندند علاوه بر شهرهای مذهبی نظیر مکه، مدینه و کربلا، به سرزمینهای دیگر نیز سفر کرده و با دیگر ملل دنیا از نزدیک آشنا شوند. از این رو با وجود مشکلات و محدودیت های یاد شده، سفر به مناطقی که در آنها به فرهنگ و ارزشهای اسلامی اهمیت داده و قوانین و آداب آن، اجرا شود برایشان در اولویت قرار دارد. در همین راستا نیز گردشگری حلال، امکان تجربه سفرهای بدون دغدغه را برای گردشگران مذهبی فراهم می سازد که در سالهای اخیر نیز با اقبال قابل توجهی مواجه شده است.
بیشتر بخوانید: اطلاعات بیشتر درباره گردشگری سلامت
وضعیت گردشگری حلال در ایران
در رابطه با لزوم رونق و توسعه گردشگری حلال در کشور در ابتدا باید به این نکته اشاره داشت که اجرای هر طرح و برنامه ای در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... در درجه اول مستلزم مطالعه دقیق و نیازسنجی کارشناسانه توسط دستگاه های متولی است زیرا تمامی تعاریف و پروژه هایی که در سطح دنیا به تصویب می رسد ناشی از نیاز برای حل یک مسئله است. در ادامه اما می توان گفت کشور ایران به دلیل دارا بودن پتانسیل های مناسب در زمینه گردشگری حلال، می تواند یکی از بهترین مقاصد مسافرت، برای مسلمانان جهان محسوب شود. کشوری که قوانین اجرایی در آن بر مبنای اسلام بوده و اصول حلال در اغلب زمینه ها، به خوبی در ان رعایت می شود. به همین جهت در هیچ رستوران، هتل یا اماکن اقامتی ایران، غذاها و نوشیدنی هایی حرام سرو نمی گردد.
بنابراین می توان ادعا کرد که گردشگری حلال، صنعتی ارزشمندست که به دلیل اهمیت آن در سطح جهانی، به پیشرفت قابل توجهی نیز دست یافته است. پیشرفتی که می تواند زمینه حضور هر چه بیشتر مسافران و گردشگران مسلمان خارجی را در کشور فراهم کند و درآمدی مناسب را برای صنعت گردشگری به ارمغان آورد.
کشورهای پیشرو در گردشگری مذهبی
کشورهایی همچون مالزی و ترکیه که در ورود انواع گردشگر به خصوص گردشگران مذهبی یا مسلمان پیشرو هستند، ترتیبی اتخاذ کرده اند تا با جذب گردشگران مسلمان، این بخش از صنعت گردشگری کشور خود یعنی گردشگری حلال را نیز رونق دهند. به همین جهت در کنار انواع فرصتهایی که برای جذب گردشگر داخلی تدارک دیده اند امکاناتی را نیز برای استفاده گردشگران مسلمان فراهم کرده اند. به طور مثال در تور مالزی و پروازهایی که خطوط هوایی به صنعت گردشگری حلال اختصاص داده اند از سرو الکل و گوشت خوک و امثال آن برای این دسته از گردشگران مسلمانان اجتناب می شود و در بسیاری از هتلهای بین المللی با آموزشهای انجام شده در خصوص ذبح شرعی غذای حلال ارائه می گردد.
همچنین در اغلب هتلهای مالزی و ترکیه، مردان و زنان می توانند در بخش بانوان و آقایان اقامت کنند و یا به استخرهای جداگانه بروند. حتی یک شرکت سنگاپوری در راستای توسعه گردشگری حلال اقدام به ارائه گواهینامه ویژه سرو غذای حلال و عرضه امکانات اقامتی ویژه مسلمانان به رستورانها و هتل های این کشور کرده است.
بیشتر بخوانید: گردشگری تاریک، پناه بردن به تلخی ها
ده مقصد برتر گردشگری حلال در دنیا
* مالزی؛ بر اساس گزارش های جهانی، حدود 61 درصد از جمعیت این کشور را مسلمانان تشکیل می دهند. از این رو مالزی از جمله مقاصد اصلی جذب گردشگران حلال در جهان محسوب می شود. این کشور برای گردشگران مسلمانی که از کشورهای آسیای جنوب شرقی دیدن می کنند، تسهیلات خوبی فراهم می کند. مالزی همچنین در خصوص گردشگری غذا، اقامت و چند فرهنگی و چند نژادی بودن جمعیتش نیز شهرت زیادی دارد.
* امارات؛ 76 درصد جمعیت این کشور را مسلمانان تشکیل می دهند. از این رو امارات که از چندین بخش امیرنشین تشکیل شده است، در رده دوم برترین مقاصد گردشگری حلال قرار دارد. این کشور همچنین در سالهای اخیر به یکی از مقاصد پیشرو در گردشگری حلال بدل شده و به سرعت بسته های سفر در چارچوب باورها و اعتقادات اسلامی را گسترده تر می سازد.
* ترکیه؛ در این کشور نیز بیش از 98 درصد جمعیت مسلمان هستند. ترکیه همچنین مقصدی بی نظیر از لحاظ ترکیبی از غذاهای لذیذ، میراث فرهنگی باشکوه و باقی مانده های شکوهمند بسیاری از امپراطوری های گسترده است. علاوه بر اینها، نوع نگاه و احساس اروپایی و فرهنگ سنتی ترکیه نیز موجب می شود مسافران بسیاری جذب آن شوند.
* اندونزی؛ بر اساس امار اعلام شده 87 درصد جمعیت این کشور مسلمان هستند و اندونزی در رده چهارم مقاصد برتر گردشگری حلال قرار دارد. مناظر طبیعی عجیب، ساحل های بسیار زیبا، جذابیت های تاریخی در کنار تسهیلات فراوان برای گردشگران مسلمان از جمله مواردی هستند که سفر به اندونزی را برای این گروه مذهبی لذت بخش می سازد.
* عربستان؛ 95 درصد جمعیت این کشور را مسلمانان تشکیل می دهند. این سرزمین زیبایی های طبیعی، شهرهای کهن و فرصت هایی در سطح جهانی در منطقه دریای سرخ دارد. با وجود شهرهای مقدس مکه و مدینه نیز دیگر شکی باقی نمی ماند که عربستان سعودی در بین مهم ترین مقاصد گردشگران مسلمان قرار بگیرد و بسیاری گردشگران حلال تمایل داشته باشند که به این کشور سفر کنند.
* مراکش؛ بر اساس آخرین گزارش ها این کشور در رده ششم لیست مقاصد گردشگری حلال قرار دارد. مراکش که به جهت قرارگیری مدرنیته در کنار اسلام سنتی، غذای حلال، مساجد و محل های زیبایش مورد توجه قرار گرفته است، دارای جاذبه های دیدنی زیادی برای گردشگران مسلمان و غیرمسلمان می باشد. این کشور همچنین جز جذاب ترین مقاصد سفر حلال در جهان می باشد.
* اردن؛ حدود 97 درصد از جمعیت این کشور مسلمان هستند و اردن رتبه هفتم را در میان مقاصد حلال به خود اختصاص داده است. جالب است بدانید این کشور بیش از هر چیز دیگری به این جهت که شهر باستانی پترا را در دل خود جای داده، معروف شده است. سرزمینی با زیبایی های به یاد ماندنی و متنوع که گویی شما را در زمان به عقب می راند!
بیشتر بخوانید: گردشگری نجوم چیست؟
* قطر؛ با 77.5 درصد جمعیت مسلمان در رده هشتم مقاصد گردشگری حلال قرار دارد. این کشور در سال های اخیر در میان کشورهایی با بیشترین رشد اقتصادی بوده و در زمینه گردشگری حلال نیز تخصص کسب کرده است.
* مصر؛ این کشور که حدود 95 درصد جمعیت آن مسلمان هستند، در رده نهم مقاصد گردشگری حلال قرار دارد. ظرفیت های گردشگری مصر در کنار سایر ظرفیت های حلال آن موجب می شود شمار زیادی از مسلمانان خواهان سپری کردن تعطیلات خود در این کشور باشند.
* اسپانیا؛ اگر به عنوان یک گردشگر مسلمان به دنبال کشوری با غذاهای متنوع حلال و مراکز اقامتی متعدد با استانداردهای حلال هستید، اسپانیا مقصد خوبی برای سفر شماست. چراکه چندین رستوران حلال در مادرید و سایر مقاصد گردشگری دیگر این کشور وجود دارند که برای مسلمانان خدماتی ارائه می کنند و غذاهایی از خاورمیانه تا جنوب آسیا را دربردارند. اسپانیا همچنین مساجد زیبایی نیز دارد که از میان آنها می توان به مسجد جامع مادرید اشاره نمود.
