در ایران چگونه خلبان شویم؟

خلبانی و پرواز با هواپیما رویای کودکی بسیاری از افراد بوده است ولی کمتر کسی می‌داند برای رسیدن به این رویا باید چه مسیری را طی کند؟ برای رسیدن به شغل تخصصی خلبانی باید دوره‌های ویژه‌ای گذرانده شود تا مدارک لازم برای اجازه خلبانی صادر شود. شاید از میان تمام آنهایی که کودکی خود را با امید رسیدن به این رؤیا سر کرده‌اند، تنها تعدادی اندک موفق شده‌اند که به آن دست پیدا کنند. خلبانی رشته‌ای بسیار حساس است زیرا با جان افراد رابطه مستقیم دارد، مطمئنا رسیدن به این هدف شرایط و مهارت‌های خاصی را نیاز دارد. برای پاسخ به سوال چگونه خلبان شویم؟ و بررسی و آگاهی از تمام شرایط خلبان شدن همراه وبلاگ قاصدک 24 باشید.

در ایران چگونه خلبان شویم؟

رشته خلبانی به دو شاخه نظامی و غیر نظامی تقسیم می‌شود و یکی از رشته‌های زیر مجموعه رشته هوانوردی است. داوطلبان برای ورود به هر یک از این دو شاخه باید شرایط ویژه‌ای داشته باشند. امروزه متقاضیان رشته خلبانی راه‌های زیادی برای رسیدن به این شغل رویایی دارند. خبر خوب این است که متقاضیان علاوه بر تحصیل در این رشته در صورت داشتن شرایط لازم می‌توانند در آموزشگاه‌های خلبانی، دوره های خلبانی مسافربری را آموزش ببینند و پس از گذراندن دوره‌ها گواهینامه دریافت کنند. برای آشنایی با شرایط خلبان شدن در ایران همراه من باشید.

شغل خلبانی چیست؟

وسیله‌های نقلیه برای راه افتادن و حمل و نقل نیاز به یک نفر هدایت کننده دارند و به هدایت کننده وسایل نقلیه هوایی از نوع نظامی و تفریحی خلبان می‌گویند که در زبان بین المللی پرواز به آن Pilot گفته می‌شود و یکی از مشاغل مرتبط با هواپیما است. برای رسیدن به شغل تخصصی خلبانی باید دوره‌های ویژه‌ای گذرانده شود تا مدارک لازم برای اجازه خلبانی صادر شود. خلبان علاوه بر هدایت هواپیما وظایف و مسئولیت‌های زیر را بر عهده دارد:

• مدیریت امور داخلی هواپیما
• راهنمایی و تقسیم وظایف در کابین
• ارائه دستورات با خدمه پرواز
• هماهنگی با برج‌های مراقبت فرودگاه‌ها در زمان نشست‌وبرخاست
• تصمیم‌گیری در مواقع ضروری

برای خلبانی چه رشته ای بخوانیم

برای خلبان شدن چه رشته ای باید خواند؟ رشته خلبانی بسیار محبوب است اما افراد در مورد نحوه ورود به این رشته اطلاعات کمی دارند. برای اینکه وارد این رشته پرطرفدار شوید کافی است در مقطع دبیرستان در یکی از رشته‌های ریاضی و تجربی ادامه تحصیل دهید و در دانشگاه علوم و فنون شهید ستاری رشته خلبانی را انتخاب کنید.

خلبانی در دانشگاه نیز همانند بسیاری از رشته‌ها در مقطع کارشناسی 4 سال است.

برای تحصیل در این رشته باید در دانشگاه ستاری رشته خلبان نظامی را انتخاب کنید و در نهایت در این دانشگاه آزمونی گرفته می‎شود که شاخه نهایی شما مشخص می‌شود. دانشجویان این دانشگاه خانم‎ها و آقایان هستند و تمامی دانشجویان پس از پایان تحصیل فرد نظامی تلقی می‌شوند و عنوان کارشناس هوایی و یا افسر مهندس هوایی به آن‌ها تعلق می‌گیرد.

دروس رشته خلبانی

برخی از متقاضیان رشته خلبانی اطلاعات کافی از دروسی که در دانشگاه باید بگذرانند ندارند و پس از قبولی در رشته خلبانی و گذراندن دروس به دلیل علاقه نداشتن به این دورس احتمال دارد ترک تحصیل کنند و یا از رشته خلبانی انصراف دهند. دروس پایه و تخصصی مهم این رشته به شرح زیر است:

• کامپیوتر و برنامه‌نویسی
• ارتعاشات عمومی
• استاتیک
• مبانی مهندسی برق
• اصول هوانوردی
• موتور‌های هواپیما
• سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی هواپیما
• ناوبری هوایی
• هواشناسی
• دینامیک عمومی
• ایمنی پرواز
• الکترونیک عمومی
• آئرودینامیک عمومی
• فیزیولوژی هوایی
• قوانین و مقررات هوانوردی
• پرواز تخصصی نظامی
• مکانیک پرواز کاربردی
• انتقال حرارت عمومی

ویژگی های شخصیتی لازم برای خلبانی

برای خلبان شدن چه باید کرد؟ برای خلبان شدن هر شخص متقاضی باید ویژگی‌های شخصیتی خاصی داشته باشد و این ویژگی‌ها عبارتند از:

1. اشتیاق به پرواز و فداکاری

اشتیاق به پرواز و فداکاری اولین و حیاتی‌ترین ویژگی شخصیتی یک خلبان است. شوق به پرواز و فداکاری باعث می‎شود که خلبان تمرکز کافی روی پرواز داشته باشد و با چالش‎های پرواز مقابله کند.

2. نظم و تمرکز

خلبان باید نظم و انضباط و تمرکز بی‎نهایتی داشته باشد تا بتواند قبل از پرواز همه‌ی پیچیدگی‌ها را بررسی کند و در حین پرواز مدیریت کافی داشته باشد.

3. تصمیم گیری سریع

یک خلبان در حین پرواز حتما با موقعیت‎هایی روبرو می‎شود که باید تصمیم درست و سریع بگیرد تا بتواند از چالش‎های که روبرو می‎شود با موفقیت عبور کند.

4. مهارت های ارتباطی

یک خلبان باید در انتقال اطلاعات کامل و کافی به کنترلرهای ترافیک هوایی، خدمه و مسافران ماهر باشد تا بتواند توسط یک تیم قوی هواپیما را به درستی هدایت کند.

5. سازگاری و انعطاف پذیری

خلبان باید بتواند خود را با شرایط که ممکن است پیش آید مانند شرایط آب و هوایی، ترافیک هوایی و برنامه‌های پرواز وفق دهد، زیرا تمام این شرایط ممکن است به طور غیر منتظره‌ای تغییر کنند.

6. آگاهی موقعیتی

یک خلبان باید بتواند ابزارهای هواپیما را با دقت زیر نظر بگیرد و مراقب محیط اطراف خود باشد تا بتواند خطرات احتمالی را پیش بینی کند.

7. اعتماد به نفس بدون غرور

یک خلبان باید در حین پرواز اعتماد به نفس داشته باشد و غرور بی جای آن مانع از یادگیری و مهارت‎های آن نشود.

8. همدلی و رهبری

خلبان موفق باید مراقب و نگران مسافران و خدمه خود باشد.

9. عشق به یادگیری

هوانوردی صنعتی است که هر روز در حال پیشرفت است و باید خلبان خود را با این صنعت وفق دهد.

10. حرفه ای گری

حرفه ای بودن نشانه شخصیت و ویژگی یک خلبان است و شما باید با رفتار حرفه‌ای و محترمانه این حس را به مسافران خود القا کنید.

بیشتر بخوانید: تاریخچه هواپیما در ایران

گواهینامه‌ های خلبانی

گواهینامه‎های خلبانی در بخش غیرنظامی شامل گواهینامه خلبانی هواپیماهای فوق سبک و گواهینامه خلبانی هواپیماهای مسافربری است. گواهینامه هواپیماهای مسافربری به سه قسمت تقسیم می‎شود که شامل موارد زیر است:

• مدرک خلبان شخصی  (PPI)
• مدرک خلبان تجاری (CPL) 
• مدرک (IR)

مدارک لازم برای خلبانی

مدارکی که برای خلبان شدن نیاز است به شرح زیر است.

• مدرک PPL (Private Pilot License) یا گواهینامه شخصی

این مدرک یک گواهینامه شخصی است که با گذراندن 150 ساعت کلاس تئوری و 40 ساعت پرواز به شخص داده می‎شود. فرد متقاضی با گذراندن این دوره باید در آزمون سازمان هواپیمایی ایران شرکت کند و در صورت قبولی مدرک پی پی ال را دریافت می‌کند. با این مدرک شخص فقط مجاز به پرواز با هواپیمای شخصی در شرایط پرواز با دید VFR است.

• مدرک CPL (Commercial Pilot License) یا گواهینامه تجاری

چگونه خلبان مسافربری شویم؟ برای آنکه خلبان مسافربری شوید باید گواهینامه تجاری دریافت کنید. برای دریافت این مدرک شخص متقاضی باید کلاس‌های تئوری و 110 ساعت پرواز را بگذراند سپس در آزمون سازمان هواپیمایی کشور شرکت کند. پس از دریافت این مدرک خلبان می‎تواند پروازهای مسافری و هواپیماهایی چون بوئینگ، ایرباس، فوکر و ... را انجام دهد.

دریافت تمامی گواهی‌نامه‌های خلبانی نیاز به تسلط به زبان انگلیسی دارد.

• مدرک IR (Instrument Rating) یا گواهینامه اجازه پرواز کور

پس از اخذ مدرک سی پی ال برای وارد شدن به یک ایرلاین شخص باید 250 ساعت کلاس تئوری و 40 ساعت کلاس عملی را بگذراند. پس از اخذ این مدرک خلبان می‌تواند شب‌ها و در هوای ابری پرواز کند.

• مدرک آموزش خلبانی (Certified Flight Instructor Certificate)

برای دریافت مدرک آموزش خلبانی فرد متقاضی باید مدرک سی پی ال یا گواهینامه حمل و نقل شرکت‌های هوایی یعنی ATPL را داشته باشد.

مدارک عمومی که برای خلبانی نیاز دارید شامل موارد زیر است:

• داشتن مدرک دیپلم
• حداقل 18 سال سن
• حداقل قد 165 سانتی‌متر
• قبولی در آزمون و مصاحبه ورودی
• ارائه صلاحیت پزشکی طبق استاندارد سازمان هواپیمایی کشوری
• تدین به یکی از ادیان رسمی کشور
• عدم اعتیاد
• عدم سوء‌پیشینه
• ارائه کارت پایان خدمت وظیفه عمومی برای آقایان

میزان درآمد یک خلبان چقدر است؟

حقوق و درآمد خلبانان در ایران بستگی به شرکت مورد نظر، میزان فعالیت پروازی ماهانه، سابقه‌ی کاری، تایپ پروازی و مسیرهای پروازی خلبان دارد. حقوق خلبانان به صورت زیر دسته‌بندی می‌شود:

• حقوق معلم خلبان آموزشی (FI)
• حقوق خلبان دوم ( First officer)
• حقوق خلبان اول ( Captain)
• حقوق معلم خلبان تایپ (TRI)

شرایط ورود به رشته خلبانی

همانطور گفتم رشته خلبانی به صورت نظامی و غیرنظامی است که هر کدام شرایط خاص و گرایش‌های خاص خود را دارند. برای ورود و تحصیل به رشته خلبانی شخص متقاضی باید شرایط خلبان شدن را داشته باشد که در ادامه متن به آن می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: با نحوه کار هواپیماها آشنا شوید

شرایط ورود به رشته خلبانی غیر نظامی

برای تحصیل در رشته خلبانی غیرنظامی داوطلبان می‌توانند از طریق کنکور سراسری و یا گذراندن دوره‌های آموزشگاه‌ها این مدرک را کسب کنند. شرایط ورود به رشته خلبانی غیرنظامی عبارتند از:

• اعتقاد داشتن به دین اسلام
• عدم سوپیشینه
• اعتقاد و پذیرش جمهوری اسلامی و ولایت فقیه
• حداقل سن 18 سال
• مشخص بود وضعیت نظام وظیفه (مخصوص آقایان)
• داشتن سلامت جسمی و روحی
• مدرک دیپلم در رشته ریاضی و یا تجربی
• کسب رتبه قبولی در کنکور سراسری
• قبولی در آزمون تعیین سطح زبان انگلیسی

شرایط ورود به رشته خلبانی نظامی

برای تحصیل در رشته خلبانی نظامی داوطلبان باید در آزمون دانشگاه شهید ستاری نمره قبولی را کسب کنند. پس از قبولی در آزمون کتبی و مصاحبه دانشگاه شهید ستاری شخص به استخدام نیروی هوایی ارتش در می‌آید. شرایط ورود به رشته خلبانی نظامی عبارتند از:

• اعتقاد داشتن به دین اسلام
• عدم سوپیشینه
• اعتقاد و پذیرش جمهوری اسلامی و ولایت فقیه
• حداقل سن 16 سال تمام و حداکثر سن 20 سال تمام باشد.
• مطالعه کامل دفترچه ثبت نام دانشگاه شهید ستاری
• قبولی و پذیرش در دانشگاه ستاری
• مشخص بود وضعیت نظام وظیفه (مخصوص آقایان)
• داشتن سلامت جسمی و روحی
• آمادگی پاسداری از کشور و اعزام به ماموریت به هر نقطه از کشور
• دادن تعهد نامه و پرداخت خسارت در صورت استعفا از این شغل

شرایط پزشکی ورود به رشته خلبانی

برای ورود به این رشته باید سلامت روحی و جسمی داوطلبان مشخص شود و شرایط پزشکی ورود به رشته خلبانی شامل موارد زیر است:

• قبول شدن شخص متقاضی در آزمون عملی
• ارائه معاینات پزشکی و مقاومت جسمانی
• برخورداری از سلامت جسمانی و روحی
• قد شخص متقاضی باید حداقل 165 سانتی متر باشد.
• بینایی شخص متقاضی باید 10 از 10 باشد.
• تایید سلامت کامل شخص متقاضی شامل تست شنوایی، تست قلب و عروق، نوار مغز، معاینه دندان و ...
• منفی بودن تست اعتیاد

شرایط رشته خلبانی برای خانم ها

خانم‎ها هم مانند آقایان اگر شرایط لازم که در متن بالا به آن اشاره کردیم را داشته باشند بدون هیچ محدودیتی می‌توانند وارد رشته خلبانی شوند. قابل توجه است که خلبان نظامی در ایران فقط مختص به آقایان است. امروزه چندین خلبان خانم در ایران در زمینه هواپیمای مسافربری مشغول به کار هستند ولی تعداد آن‌ها محدود است و فقط تعداد کمی از خانم‎ها متقاضی تحصیل در این رشته هستند. قابل توجه است که شرایط خلبان شدن زنان داشتن حداقل قد برای خلبانی بانوان 165 سانتی متر است.

سطح بالای استرس علت متقاضی کم برای شغل خلبانی در خانم‌ها است.

چگونه خلبان جنگنده شویم؟

هواپیماهای جنگنده در مقایسه با هواپیماهای مسافری تفاوت‎های زیادی دارند و تفاوت اصلی آن‌ها در محیط پرواز، ارتفاع زیاد و سرعت بالای این وسیله است. افراد علاقه‎مند به این رشته خلبانی می‎توانند در ابتدای آذر ماه هر سال در آزمونی که از طرف ارتش جمهوری اسلامی گرفته می‎شود، شرکت کنند و پس از قبولی در این رشته مهارت پیدا کنند. برای شرکت در آزمون باید اشخاص از طریق سایت گزینش اجا برای ثبت نام اقدام کنند.

مراکز معتبر آموزش خلبانی در ایران

افراد متقاضی می‌توانند از طریق آموزشگاه‌ها دوره هواپیمای مسافربری را بگذراند که این مراکز شامل موارد زیر است:

مرکز آموزش خلبانی ایران

مرکز آموزش خلبانی ایران در سال 1387 آغاز به فعالیت کرده است و یکی از بهترین مراکز ایران است. اشخاص می‎توانند در این مرکز دوره‎های خلبانی شخصی، تجاری و فوق سبک را بگذرانند.

مرکز آرتا کیش

این مرکز ادعا می‎کند یکی از بزرگ‎ترین مدارس خلبانی خاورمیانه است و البته ناگفته نماند این مرکز در سال 81 مجوز خود را از سازمان هواپیمایی کشوری دریافت کرده است و 6 فروند هواپیما برای دوره‌های آموزشی خود دارد. در این مرکز می‎توانید هر چهار مدرک خلبانی را که در بالا از آنها نام بردیم را دریافت کنید.

مرکز آموزش مجازی فنون هوایی

این مرکز که در سال 90 آغاز به کار کرده است و از جدیدترین فناوری روز دنیا برای آموزش به متخصصان صنعت هوانوردی استفاده می‎کند. از ویژگی‎های جالب این مرکز می‎توان به آموزش‎های آنلاین آن اشاره کرد که متقاضیان از هر گوشه ایران می‌توانند در این دوره‌ها شرکت کنند.

مرکز آموزش هوانوردی پارسیس

مرکز آموزش هوانوردی پارسیس در سال 1389 فعالیت خود را آغاز کرده است و متقاضیان می‎توانند در این مرکز در دوره‎های خلبانی، دیسپچری و مهمانداری شرکت کنند.

مرکز آموزش خلبانی معراج

مرکز آموزش خلبانی معراج یک مرکز خصوصی است که دوره‎های آموزشی خود را در شهر قزوین برگزار می‌کند و دوره‎های تئوری این مرکز در شهرک اکباتان تهران برگزار می‌شود. افراد متقاضی می‎توانند در این مرکز در دوره‎های خلبانی، مهمانداری و کادر پروازی و زمینی شرکت کنند.

هزینه خلبان شدن چقدر است؟

هزینه‌ای که دانشجویان خلبان باید برای دریافت مدرک خلبانی پرداخت کنند برای هر دوره متفاوت است. قابل توجه است که تمام دوره‌ها توسط دانشجویان باید طی شود و هر دوره مکمل دوره‌های قبل است. دوره‌ها نیز به شرح زیر است:

• دوره خلبانی شخصی
• آموزش خلبانی تجاری
• دوره خلبانی در شرایط آب و هوایی بد
• دوره آموزش دیسپچری
• دوره مهمانداری

جمع بندی

در متن بالا پاسخ به سوال چگونه خلبان شویم؟ را دادیم و شما را با تمام قوانین و ضوابط این شغل رویایی آشنا کردیم. شما می‌توانید با شرکت در آزمون سراسری و یا از طریق آموزشگاه‌ها مدرک خلبانی را دریافت کنید و در این شغل پر هیجان مشغول به کار شوید. شما می توانید برای آشنایی با پردرآمد ترین شغل های صنعت هوایی به وبلاگ قاصدک 24 مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره چگونه خلبان شویم