هواپیما قبل از برخاستن چه مراحلی را طی می‌کند؟

هواپیما به محض اینکه فرود می‌آید، در چشم بر هم‌زدنی از یک هواپیمای تازه فرود آمده به هواپیمایی که باید پرواز دیگری انجام دهد، تغییر وضعیت می‌دهد. برای همین منظور هم وسایل و افرادی روی رمپ آماده هستند تا بلافاصله هواپیمای شما را برای پرواز مهیا کنند. به علاوه هواپیما اگر روی زمین باشد نمی‌تواند برای شرکت هوایی درآمدزا باشد. قاصدک 24 برای شما می‌گوید که یک هواپیما پیش از به هوا برخاستن چه مراحلی را طی می کند.

هواپیما قبل از پرواز چه مراحلی را انجام می دهد؟

نشستن در ترمینال فرودگاه و انتظار برای پرواز یک اتفاق معمول برای بسیاری از ما است. اما تاکنون با خود فکر کرده‌اید که وقتی در ترمینال چشم به صفحه تلفن همراه خود دوخته‌اید، آن بیرون روی رمپ چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است؟ به احتمال زیاد هواپیمایی که قرار است شما را به مقصد برساند، به تازگی از یک پرواز دیگر به زمین نشسته است. برای آنکه بدانید هواپیما چگونه از زمین بلند میشود؟ و قبل از بلند شدن هواپیما چه اقداماتی انجام می‌شود ما را تا آخر متن همراهی کنید.

پارک کردن هواپیما

به محض اینکه هواپیما به زمین می‌نشیند و یک باند فرود فعال را خالی می‌کند، خلبان‌ها دستورالعمل‌هایی از جانب کنترلرهای روی زمین مبنی بر حرکت آهسته یا همان تاکسی دریافت می‌کنند. فرودگاه‎های بزرگ ممکن است تاکسی وی‌های (Taxiway) پیچیده و گیج کننده‌ای داشته باشند. در حالی که برخی از فرودگاه‌ها تنها از یک باند فرود و یک منطقه رمپ ساده تشکیل شده‌اند.

خلبان‌ها با نزدیک شدن به ترمینال به دنبال یک گیت مناسب برای پرواز گشته و در انتظار تکان دادن علائمی به رنگ نارنجی روشن از سوی سر تیم رمپ می‌مانند. البته ممکن است یک سیستم هدایت نوری وجود داشته باشد که به خلبان برای جای‌گیری بهتر در گیت کمک کند یا اینکه خلبان‌ها تنها با تکیه بر دستوراتی که از سوی مسئول رمپ صادر می‌شود، عمل کنند. به محض اینکه هواپیما آهسته آهسته توقف می‌کند، چرخی که در قسمت دماغه هواپیما قرار گرفته بر روی یک خط ترسیم شده روی رمپ توقف می‌کند؛ خطی که باید با نوع هواپیما منطبق باشد. این کار باعث می‌شود تا هواپیما برای سوار شدن مسافران در نقطه مناسبی جای گرفته باشد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با مشاغل مرتبط با هواپیما

هوک کردن هواپیما  (Hooking up)

هوک کردن یاهمان قلاب کردن هواپیما اصلاحی رایج در صنعت حمل و نقل هوایی است. تمام موتورهای هواپیما با وجود پرواز از قدرت الکترونیک بهره می‌برند و با توجه به این عملکرد تا حدود۹۰ درصد پروازها را انجام می‌دهند.  تمامی هواپیماها از تجاری تا جت خصوصی و یا مسافربری گرفته از منبع برق ولتاژ بالا استفاده می‌کنند که به آن APU گفته می‌شود.

انرژی مورد نیاز برای پرواز از طریق موتور پر قدرت تامین می‌شود.

APU واحد قدرت کمکی هواپیما و مخفف شده‌ی اصطلاح Auxiliary Power Unit به معنای روشن کردن موتورهای هواپیما، تامین انرژی برق لازم سیستم‎های الکتریکی و تامین انرژی برای سیستم تهویه و هوای لازم و مناسب داخل هواپیما است. هواپیما ابتدا برای شروع به کار کردن علاوه بر سوخت به نیروی برقی نیز احتیاج دارد. انرژی، توان و فشار الکتریکی کافی برای پرواز و حرکت هواپیما از جانب موتور پر قدرت آن تامین می‌شود‌. در تعدادی از فرودگاه‌ها ژنراتوری خاص در قسمت گیت وجود دارد که انرژی لازم را برای فعالیت واحد قدرتی هواپیما ایجاد می‌کند.

روشن سازی سیستم  تهویه هوای هواپیما

از دیگر وظایف APU روشن کردن سیستم تهویه و کنترل دمای هواپیما است. آی پی یو هوای داخل کابین هواپیما را هنگامی که در وضعیت پارک به سر می‌برد به خوبی حفظ و کنترل می‌کند و به همین دلیل هوا بهینه سازی خواهد شد. هوای سالم و تمیز توسط داکت‌های منعطف وارد کابین هواپیما می‌شود. داخل هواپیما برای منتشر شدن هوای خوب و مطبوع از دو سیستم بزرگ تهویه تشکیل شده است.

تنظیم هوای هواپیما

دمای هواپیما از هنگامی که روی زمین و در پارکینگ قرار گرفته تهویه می‌شود. تصفیه سازی تمامی ورودی و خروجی‌های هوا با استفاده از سیستم کنترل فشار از مهم‌ترین کارهای هواپیما برای نگه‌داشتن هوا در فشار و دمای مناسب در هنگام پرواز است. از دیگر وظایف مهم و اصلی APU  تامین هوای مناسب برای موتورهای اصلی هواپیما و تهویه روی زمین است. سیستم تهویه زمینی هواپیما با سوار‌شدن مسافران و بسته شدن درها از هواپیما جدا شده و سیستم کمکی تهویه به مدار هواپیما وارد می‌شود. با توجه به وقت‌گیر بودن روشن شدن موتور هواپیما این سیستم تا استارت زدن موتور کابین را خنک می‌کند. با روشن شدن هواپیما و حرکت آن فقط کمپرسورهای موتور جت می‌توانند هوای مطبوع را با از بین بردن آلودگی‌ها به داخل کابین وارد کنند.

پیاده شدن از هواپیما

در مرحله پیاده شدن مسافران در صف قرار گرفته و از هواپیما خارج می‌شوند. در صورت مجهز بودن فرودگاه به گیت، مسافران از این طریق خارج شده و در غیر این حالت از پل های اتصال به هواپیما که به راحتی باز می‌شوند، می‌توانند استفاده کنند.

بارگیری چمدان و محموله  cargo

بعد از مرحله پیاده‌شدن از هواپیما نوبت به بارگیری چمدان‌ها و وسایل مسافران می‌رسد. وظیفه بارگیری چمدان‌ها به عهده کارمند خط هوایی یا همان  Rampie است، آن‌ها بارها را بر روی تسمه نقاله می‌گذارند. بعد از آنکه چمدان و وسایل بر روی نوار نقاله گذاشته شد گردشگران می‌توانند بار خود را در سالن تحویل بگیرند.

تخلیه بار و چمدان ها از هواپیما

گروه رمپ در قسمت راست هواپیما وسایل ضروری را آماده می‌کنند و یک باربر با توجه به مدل هواپیما وسایل را به داخل هواپیما در اتاق بار حمل می‌کند. هرچقدر بارها سریع‌تر و با استاندارد بیشتری حمل شوند، زمان رسیدن چمدان‌ها به مسافران سریع‌تر خواهد بود. برای تحویل بار به مسافران از دستگاه‌های مخصوص برای جابجایی استفاده می‌شود و با کمک رمپی‌ها بارها روی چرخ‌های متحرک بر سکوی بار حرکت می‌کنند.

انتقال غذاهای هواپیما

بعد از آماده شدن غذای موجود داخل هواپیما توسط کترینگ‌های مخصوص آن‌ها را به داخل فرودگاه می‌برند و داخل ظرف‌های مناسب داخل هواپیما قرارمی‌دهند. در زمان سرو غذا مهمانداران با استفاده از چرخ‌دستی آن‌ها را برای پذیرایی از مسافران آماده می‌کنند. خدمه کترینگ هواپیما چرخ‌های استفاده شده غذا در آشپزخانه را با چرخ‌های جدید جایگزین می‌کنند. هر چرخ هم برای یک محل خاص در آشپزخانه کدگذاری شده است. در هواپیما ایرباس برای سرویس دهی دو طبقه مگا جت کامیون‌های کترینگ جعبه‌ها را از طریق درهای فوقانی به آشپزخانه منتقل می‌کنند.

تمیز کردن و نظافت سرویس بهداشتی

داخل کابین هواپیما رمپی‌ها برای تمیز کردن سرویس بهداشتی مشغول فعالیت هستند. از مهم‌ترین وظایف آن‌ها می‌توان به خالی نگه‌داشتن آب سرویس بهداشتی اشاره کرد و این اقدامات معمولا قبل از پرواز و حرکت هواپیما انجام می‌شود. نحوه انجام این کار با وصل کردن یک شیلنگ از یک تانکر و دستگاه پمپاژ صورت می‌گیرد.

سوخت گیری هواپیما

سوخت‌گیری(Refueling) در هواپیما نیز برای طی کردن مسافتی انجام می‌شود. قبل از پرواز در فرودگاه کامیون‌های مخصوصی به بخش سوخت‌رسانی هواپیما متصل شده و عملیات سوخت‌گیری را انجام می‌دهند. این کار از طریق بال‌های متصل شده به هواپیما انجام می‌شود.

پوش بک

حرکت از سوی ترمینال به سمت باند فرودگاه را پوش بک می‌نامند. در این عمل برای عقب کشیدن هواپیما از وسایلی همچون یدک‌کش یا بارکش استفاده می‌کنند. کنترل کردن حرکت هواپیما توسط راننده یدک‌کش صورت می‌گیرد، اما امروزه با وجود پیشرفت تکنولوژی خلبان‌ها یدک‌کش‌ها را کنترل می‌کنند و برخلاف گذشته که یدک‌کش‌ها جلوی چرخ هواپیما نصب می‌شدند موتور‌های برقی این وظیفه را انجام می‌دهند. با توجه به این فناوری‌ها مصرف سوخت و صدای فرودگاه‌ها کاهش می‌یابد.

برخاستن و سوار شدن در هواپیما

آخرین مرحله قبل پرواز به تیک آف تعلق دارد که هواپیما از زمین بلند شده و به پرواز در آسمان در می‌آید. در این مرحله اقدامات خدمه تمام شده و تمام درهای کابین بسته می‌شوند و مسافران بر صندلی‌های خود نشسته و آماده پرواز می‌شوند.

تیک آف هواپیما

به لحظه بلند شدن و لحظه پرواز هواپیما تیک‌آف می‌گویند. در واقع لحظه پرواز هواپیما از باند و تغییر مسیر از حالت حرکت روی زمین به پرواز در آسمان را تیک آف می‌گویند. بال هواپیما نیروی لازم برای بالا کشیدن هواپیما را تامین می‌کند و در زمان تیک‌آف نقش مهمی دارد. هواپیما برای تیک‌آف سه مرحله را طی می‌کند که شامل موارد زیر است:

1. سرعت تصمیم گیری decision speed یا V1 : خلبان باید حرکت هواپیما روی زمین را به دست بگیرد و آن را وارد باند کند و پس از رسیدن به سرعت مطلوب به پرواز دربیاورد. زمانی که سرعت هواپیما به V1 برسد باید عمل تیک‌آف انجام شود.
2. سرعت جدا شدن از زمین Rotation speed یا VR: نحوه بلند شدن هواپیما و جدا شدن هواپیما از زمین به سرعت VR بستگی دارد. زمانی که سرعت مناسب باشد خلبان دماغه هواپیما را به سمت بالا می‌برد و هواپیما از زمین جدا می‌شود.
3. سرعت امن تیک آف هواپیما یا V2: منظور از سرعت امن تیک‌آف سرعتی است که بعد از تیک‌آف خلبان بتواند هواپیما را شناور روی هوا و در فاصله و سرعت مناسبی از زمین قرار دهد.

بیشتر بخوانید: معرفی انواع وسایل حمل و نقل هوایی

لندینگ هواپیما

به نحوه نشستن هواپیما روی باند فرودگاه و زمان فرود آن لندینگ می‌گویند. فرود هواپیما طی مراحل خاصی انجام می‌شود که به صورت زیر است:

مراحل فرود هواپیما

کاهش سرعت	در زمان لندینگ خلبان با کاهش سرعت آماده فرود به زمین می‌شود، با کاهش سرعت دماغه هواپیما به سمت بالا می‌رود.
کاهش ارتفاع	کاهش سرعت باعث کاهش ارتفاع می‌شود.
باز شدن چرخ‌ها	در ارتفاع خاصی چرخ‌ هواپیما توسط خلبان باز می‌شود، با برخورد چرخ‌ها به زمین کاهش سرعت ادامه می‌یابد در نتیجه هواپیما متوقف می‌شود.

مراحل فرود آمدن هواپیما

هنگام فرود هواپیما مسئولین فرودگاه در باند هواپیما راه آن را مشخص می‌کنند. نشان دادن این مسیر در فرودگاه‌های بین‌المللی و بسیار بزرگ دنیا پیچیده و سخت است ولی در فرودگاه‌های کوچک و معمولی باند و رمپی ساده برای آن وجود دارد. علاوه براین مطالب هدایت و کنترل هواپیما در آسمان موضوعی کاملا جدا از نشستن، فرود یا همان Landing و برخاستن take off محسوب می‌شود. زمانی که هواپیما برای توقف کامل و فرود سرعت خود را کم می‌کند، در قسمت جلویی آن خطی رنگی روی رمپ وجود دارد که مدل هواپیما را نشان می‌دهد در نتیجه مسیر این رمپ، هواپیما را برای هدایت به جایی که مسافران را باید سوار کند راهنمایی می‌کند.

همه‌ی هواپیماهای مسافربری موتوری کوچک برای تامین الکتریسیته لازم در هنگام پارک هواپیما دارند که به این موتور APU  یا همان توان کمکی گفته می‌شود. توان کمکی در قسمت انتهای مخروط هواپیما واقع شده که خلبان‌ها آن را برای تامین انرژی داخل سیستم‌های هواپیما فعال و روشن می‌کنند. این گونه سیستم‎ها سوخت زیادی از باک مربوط به هواپیما را استفاده می‌کنند از این‌رو در بسیاری از فرودگاه‌ها دیده می‌شود برای بدست آوردن انرژی از انرژی زمینی و یا از ژنراتورهای نصب شده در پارکینگ استفاده می‌کنند.

در زمان پرواز موتورهای هواپیما برق و انرژی لازم برای حرکت هواپیما را تولید می‌کنند. زمانی که اتصال میان کابل‌های محکم و قوی انجام می‌شود موتورها خاموش و منبع تامین انرژی تغییر می‌یابد. برج مراقبت و همینطور مسئولان فنی فرودگاه قبل از پرواز به خلبان کمک کرده تا هواپیما در باند فرودگاه به جایگاه مد نظر خود برسد.

بیشتر بخوانید: همه اتفاقات درون کابین خلبان از لحظه پرواز تا فرود

نکات مهم قبل از بلند شدن هواپیما از زمین

نکاتی که مسافران قبل از بلند شدن هواپیما از زمین باید رعایت کنند عبارتند از:

• مسافران باید کمربند ایمنی هواپیما خود را ببندند.
• به هیچ عنوان تا اعلام خلبان از روی صندلی‌ها خود بلند نشوند و کمربند خود را باز نکنند.
• مسافران سعی کنند در زمان تیک آف و لندینگ نخوابند و کاملا هوشیار باشند. خواب در زمان تیک‌آف می‌تواند آسیب جدید به گوش وارد کند.
• در زمان تیک آف و لندینگ از سرویس بهداشتی استفاده نکنند.
• به سخنان خلبان و خدمه پرواز توجه داشته باشند.

جمع بندی

در این مطلب شما را با نحوه برخاستن هواپیما از زمین آشنا کردیم و به طور کامل برای شما لحظات تیک‌آف و لندینگ هواپیما شرح داده شد تا اگر علاقه‌مند به مطالب مرتبط با هواپیما و خلبانی هستید اطلاعات کاملی را کسب کنید. برای آنکه با نحوه کار هواپیماها آشنا شوید و هواپیمای خود را بهتر بشناسیم می‌توانید به وبلاگ قاصدک 24 سر بزنید و اطلاعات کاملی از هواپیما به دست بیاورید.

سوالات متداول درباره نحوه بلند شدن هواپیما از زمین