سرای سعدالسلطنه قزوین کجاست؟

سرای سعدالسلطنه یکی از منحصربه‌فردترین جاهای دیدنی قزوین و بزرگ‌ترین کاروان‌سرای سرپوشیده ایران است. قدم زدن در میان دالان‌ها و راسته‌های کاروان‌سرا می‌تواند بسیار نوستالژیک باشد. شما در این مکان شاهد فضای جذابی هستید که لحظه به لحظه گشت‌و‌گذار در این جاذبه تاریخی را برای شما جذاب می‌کند. در این مقاله شما را با جذابیت‌های تاریخی سعدالسلطنه آشنا می‌کنم، پس برای شناخت بیشتر همراه وبلاگ قاصدک 24 باشید.

معرفی سرای سعدالسلطنه قزوین

سرای سعدالسلطنه در خیابان امام خمینی قرار گرفته و به سبزه‌ میدان یا همان میدان آزادی قزوین بسیار نزدیک است. سعدالسلطنه بزرگ‌ترین کاروان‌سرای سرپوشیده ایران است که هدف از ساخت این بنا فراهم نمودن شرایطی برای ارتباط بین تاجران ایرانی و خارجی بوده است. این بنای تاریخی یکی از میراث فرهنگی است که در تاریخ 11 مرداد سال 1377 به ثبت آثار میراث ملی رسیده است.

سعدالسلطنه بزرگ‌ترین کاروان‌سرای سرپوشیده ایران است.

امروزه در کاروان‌سرای سعدالسلطنه کافه‌ها، رستوران‌ها، فروشگاه‌های صنایع‌دستی و آموزشگاه‌های هنری بسیاری تاسیس شده است. این سرا جزو 38 بنای منتخب و محبوب میراث فرهنگی کشور و از سالم‌ترین سراهای بازرگانی است. امروزه حجره‌های سعدالسلطنه را مغازه‌ها و غرفه‌هایی تشکیل می‌دهند که در زمینه فروش سوغات قزوین، صنایع‌دستی و آثار هنری فعالیت می‌کنند. فرش بافی، نقاشی و گلیم بافی از هنرهای موجود در کاروان‌سرا است.

آدرس و ساعت کاری سرای سعدالسلطنه

آدرس	استان قزوین، شهر قزوین، منطقه یک، سبزه میدان یا میدان آزادی، خیابان امام خمینی (نمایش روی نقشه)
ساعت کاری	از ساعت 8 صبح الی 21

تاریخچه کاروان سرای سعدالسلطنه قزوین

سعدالسلطنه قزوین توسط باقرخان سعدالسلطنه اصفهانی که از رجال عصر قاجار و پسردایی علی اصغر اتابک بود ساخته شد. باقرخان در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه در قزوین حکمرانی می‌کرد. این مکان دیدنی که بزرگ‌ترین کاروان‌سرای داخل شهری خاورمیانه است در سال 1310 ساخته شد. بازسازی آثار تاریخی مانند کاخ چهلستون، مسجد جامع و امامزاده حسین (ع) جزو تلاش‌های سعدالسلطنه برای قزوین است و از فعالیت‌ها و اقدامات مهم او می‌توان به ساخت مجموعه عظیم و باشکوه سعدالسلطنه اشاره کرد.

سرای سعدالسلطنه بزرگ‌ترین کاروان‌سرای داخل شهری خاورمیانه است.

با شروع جنگ جهانی دوم، نابسامانی و بهم ریختگی کشور اوضاع این کاروان‌سرا نیز بهم ریخت و از محل استراحت مسافران به کارگاه‌ها و حجره‌های تولیدی تبدیل شد. سعدالسلطنه بعد از تغییراتی که روسیه در حکومت خود انجام داد موقعیت خود را که پل ارتباطی بازرگانی بین دو قاره اروپا و آسیا بود بطور کامل از دست داد و از فعالیت خارج شد. بخشی از آن به کارخانه آرد سلامت و تولیدی کشمش تبدیل شد و بخش‌های دیگر در حوزه کارگاه‌های تولیدی کفش، فرش‌بافی و چوب‌بری به فعالیت درآمدند. تا مدت‌های بسیاری مردم از این بنای تاریخی به‌عنوان بازار چوب یاد می‌کردند.

بهترین زمان برای بازدید از سعدالسلطنه قزوین

برای سفر به قزوین بهترین زمان فصل بهار، اواخر تابستان و اوایل پاییز است. اما به دلیل سرپوشیده بودن سعدالسلطنه شما می‌توانید در هر فصلی از این مکان دیدن کنید و بدون نگرانی از گرما و سرما در این کاروان‌سرا ساعت‌ها در دل تاریخ قدم بزنید. سعدالسلطنه در ایام نوروز یکی از مکان‌های پر بازدید شهر قزوین است.

سعدالسلطنه در نوروز یکی از مکان‌های پر بازدید شهر قزوین است.

بخش های گوناگون کاروان سرای سعدالسلطنه

مجموعه سعدالسلطنه به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود که در آن 400 حجره، 7 حیاط، 4 آب‌انبار، 2‌ حمام، چای‌خانه و چهارسوق وجود دارد. سرای قیصریه، سرای وزیر، سرای سعدیه، گرمابه رضوی، مسجد حاج ملاآقا و شترخان جزو مهم‌ترین قسمت‌های این بنا به شمار می‌روند.

حیاط های سعدالسلطنه

در این مجموعه عظیم هفت حیاط وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهم کرد.

• حیاط نگارالسلطنه

حیاط نگارالسلطنه در قسمت غربی بنا واقع شده و دو حجره با دو انبار بسیار بزرگ دارد. در گذشته کاروان‌ها بار خود را در این حیاط قرار می‌دادند. مساحت این حیاط 1492مترمربع است که 244 مترمربع آن فضای خود حیاط و باقی‌مانده آن را فضای بسته و نیمه‌باز تشکیل می‌دهد.

• حیاط قهرمانی

حجره‌های حیاط قهرمانی که طرح و نقشی مانند حیاط بهشتیان دارند در همکف هستند. این حیاط تنها حیاط کاروان‌سرا است که به بیرون راه ندارد و دورتادور آن را حجره‌ها تشکیل داده‌اند.

• حیاط خدماتی

در حیاط خدماتی هیچ حجره‌ای وجود ندارد.

• حیاط سعدیه

حیاط سعدیه یکی دیگر از حیاط‌های بزرگ کاروان‌سرا است که از طرف شرق به حیاط سعدالسلطنه راه پیدا می‌کند. با توجه به تزئیناتی که دارد بعضی لقب زیباترین حیاط را به آن داده‌اند. کاشی‌‌کاری‌های محوطه سعدیه به‌ صورت اشکال هندسی است. تفاوت اساسی حیاط سعدیه با حیاط‌های دیگر این است که ده حجره دو طبقه در آن‌جا وجود دارد و حمام سعدیه نیز در این حیاط قرار دارد.

• حیاط شترخان

وسعت حیاط شترخان 4378 مترمربع وسعت دارد و در گذشته محل ورود کاروان‌ها بوده است. قسمت شمالی محوطه با بیش از 100ستون به بارانداز اصلی یا اصطبل معروف بوده است که کاروان‌ها در آب‌وهوای نامساعد بارهای خود را در آن‌جا تخلیه می‌کردند. در قسمت غربی حیاط دری وجود دارد که به راستای وزیر و مقابل دیوار شمالی مسجدالنبی باز می‌شود.

• سرای بهشتیان

سرای بهشتیان را دو تالار بزرگ و زیبا، دو رواق، هشت حجره و آب انبار تشکیل می‌دهد. این حیاط در شمال غربی کاروان‌سرا واقع شده است.

• حیاط سعدالسلطنه

حیاط سعدالسلطنه 32 حجره‌ یک طبقه دارد که همه حجره‌ها روی سکوهایی به ارتفاع یک متر از سطح  زمین ساخته شده‌اند. زیر سکوها پنجره‌هایی برای تعبیه هوا و مانع نفوذ رطوبت به حجره وجود دارد. جلوی حجره‌ها سنگ‌فرش شده و دارای دو بخش ایوانچه و پستو هستند. پستو به فضای کوچک پشت حجره می‌گویند که محلی برای نگه‌داری اجناس اضافی است. ایوانچه نیز محلی با تزیینات زیبا داخل حیاط است. در گذشته کاروان‌های تجاری برای شرب آب از حوض به حیاط سعدالسلطنه می‌آمدند.

راسته های سعدالسلطنه

در سعدالسلطنه دو راسته مهم وجود دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی خواهم کرد.

1. راسته وزیری: راسته وزیری از قسمت شمال تا جنوب سرا را تشکیل می‌دهد و آن را به دو بخش نامساوی شرق و غرب تقسیم می‌کند.
2. راسته قیصریه: راسته قیصریه تشکیل شده از دالانی مهم و پرکاربرد است که از شرق تا غرب کاروان‌سرا را تشکیل می‌دهد. این راسته از چارسوق عبور می‌کند و انتهای آن به راسته وزیر ختم می‌شود.

‌تیمچه‌ های سعدالسلطنه

دالان‌ها در قسمتی از مسیر تنگ می‌شوند و درون آن‌ها قسمت‌هایی تیمچه مانند به وجود می‌آید که هر کدام از این تیمچه‌ها شکل هندسی خاصی دارند. تیمچه‌ها باعث ایجاد فضایی متنوع می‌شوند تا از دالان‌های وسیع و تکراری استفاده نشود.

چارسوق سعدالسلطنه

چارسوق یکی از بخش‌های زیبا و باشکوه کاروان‌سرای سعدالسلطنه است که از تقاطع دو راسته تشکیل شده است. بر فراز آن گنبد بزرگی قرار دارد که با کاشی‌هایی که طرح لوزی زرد و سرمه‌ای رنگی دارد تزئین شده است. در چهار طرف گنبد، نیم گنبدهایی به چشم می‌خورد که فضا را بزرگتر نشان می‌دهد. هشتی کوچک قسمت شمالی چارسوق را به حیاط سعدالسلطنه و صحن اصلی و هشتی قسمت جنوبی نیز به دالان‌های انتهای جنوبی کاروان‌سرا متصل می‌کند.

مسجد سرای سعدالسلطنه قزوین

مسجدالنبی در جنوب غربی و نزدیکی کاروان‌سرا قرار دارد و جزئی از این مجموعه به شمار می‌آید. قدمت این مسجد به دوره فتحعلی شاه باز می‌گردد. این بنای مذهبی و تاریخی 14000 مترمربع مساحت دارد و بزرگ‌ترین مسجد قزوین و از آثار مهم این شهر محسوب می‌شود.

مسجدالنبی بزرگ‌ترین مسجد قزوین و از آثار تاریخی مهم این شهر به شمار می‌آید.

حمام سعدالسلطنه قزوین

حمام‌ها و آب‌انبارهای این کاروان‌سرا به دلیل اینکه جنبه خدماتی دارند یکی از بخش‌های مهم مجموعه محسوب می‌شود. گرمابه‌های رضوی و سعدیه از حمام‌های سعدالسلطنه بودند که در سال 1374 از این سرا جدا شدند. گرمابه سعدی در شمال شرقی حیاط سعدیه و گرمابه رضوی نیز در دوره قاجار کنار مسجدالنبی ساخته شده است.

چای خانه سعدالسلطنه قزوین

کافه‌ها و چای‌خانه‌های کاروان‌سرای سعدالسلطنه یکی از بخش‌هایی است که بعد از تغییر کاربری بسیار به چشم می‌خورند که حال‌وهوای خاصی دارند. این کافه‌ها از بهترین کافه های قزوین محسوب می‌شوند.

موزه های سرای سعدالسلطنه قزوین

• یکی از قسمت‌های دیدنی و زیبای سرای سعدالسلطنه موزه شاهنامه، موزه اسطوره‌ها و موزه مردم‌شناسی است. همه آثار هنری این موزه خاص هستند و از گل‌رس ساخته‌ شده‌اند و اسطوره‌ها، قهرمانان ملی ایران و داستان‌های کتاب شاهنامه را به تصویر می‌کشند. از این موزه به عنوان آثار سفالی استاد رضا ازی محمدی نیز یاد می‌شود.
• موزه دیگری نیز در محوطه این کاروان‌سرا وجود دارد که  آثار آن هدایای دکتر صالحی در دوره وزارت امورخارجه است. ایشان آن‌ها را از روسای جمهور، نخست‌وزیر، سفرا و شخصیت‌های مهم جهانی دریافت کرده است. در موزه دکتر صالحی 25 ویترین ثابت و 8 ویترین متحرک وجود دارد که تابلوهای نقاشی، لوازم زینتی، مدال‌های مهم و ارزشمند به نمایش گذاشته شده است.

جاذبه های دیدنی اطراف سرای سعدالسلطنه قزوین

قزوین شهر تاریخی است که جاذبه‌های فراوانی در خود جای داده است. به دلیل وسعت کم این شهر شما می‌توانید در گوشه گوشه‌ی شهر شاهد جاذبه‌های دیدنی بسیاری باشید. سعدالسلطنه از جاهای دیدنی قزوین خود جاذبه‌های زیادی دارد، اما جاذبه‌های دیدنی اطراف سرای سعدالسلطنه را نمی‌توان از دست داد. این جاذبه‌های دیدنی عبارتند از:

• مسجدالنبی
• کاخ چهلستون
• بازار قزوین
• موزه قزوین
• حمام قجر

جمع بندی

در این مطلب شما را با یکی از باشکوه‌ترین آثار تاریخی شهر قزوین یعنی سرای سعدالسلطنه آشنا کردم که یادگار دوران قاجار است. شما می‌توانید در هر فصلی از سال از این مکان تاریخی سرپوشیده دیدن کنید. مغازه‌ها و غرفه‌های این بنای تاریخی خرید سوغاتی را برای شما راحت کرده است. برای سفر به قزوین و تجربه یک سفر به یادماندنی می‌‎توانید به سایت قاصدک 24 مراجعه کرده و بلیط قطار قزوین را تهیه کنید.

سوالات متداول درباره سعدالسلطنه قزوین