تکان های هواپیما؛ دلایل، پیشگیری و نکات ایمنی برای پروازی آرام

تکان‌های هواپیما معمولاً بخشی طبیعی از پرواز هستند و به ندرت خطرناک محسوب می‌شوند. این لرزش‌ها اغلب به دلیل تغییر جریان هوا، شرایط جوی یا عبور از لایه‌های مختلف جو رخ می‌دهند. خلبانان با تجربه و سیستم‌های پیشرفته پروازی، ایمنی کامل مسافران را تضمین می‌کنند. بنابراین نیازی به نگرانی نیست و می‌توان با آرامش از سفر هوایی لذت برد. قاصدک 24 به شما توصیه می‌کند، قبل از رزرو بلیط، مقاله علت تکان های هواپیما را مطالعه کنید.

علت تکان های هواپیما چیست؟

آشنایی با منشأ لرزش‌ها و فناوری‌های جدید به مسافران کمک می‌کند تا وقوع آن‌ها را پیش‌بینی کنند. شرکت‌های هواپیمایی با استفاده از این فناوری‌ها تلاش می‌کنند پروازی امن‌تر و راحت‌تر فراهم کنند. هرچند نمی‌توان لرزش‌ها را به طور کامل از بین برد، اما دانستن چگونگی کنترل آنها آرامش خاطر می‌دهد. در ادامه با بعضی از علت‌های لرزش هواپیما و چگونگی مقابله با آن آشنا خواهید شد.

لرزش‌های هوایی؛ تهدیدی پنهان برای مسافران و خدمه هواپیما

لرزش‌های هواپیما سالانه یکی از اصلی‌ترین عوامل حوادث غیرمرگبار در هوانوردی هستند. بر اساس گزارش اداره ملی ایمنی حمل‌ونقل آمریکا (NTSB)، بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۸، حداقل ۲۹۸ نفر به دلیل لرزش هواپیما دچار جراحات جدی شده‌اند که ۱۸۴ نفر از آن‌ها مهماندار و ۱۱۴ نفر مسافر بوده‌اند. تحقیقات نشان داده دو نفر از سه نفری که جان خود را از دست دادند، کمربند ایمنی خود را نبسته بودند.

آمریکای شمالی؛ کانون دائمی لرزش‌های هوایی ناشی از پدیده‌های جوی

ایالات متحده به دلیل ویژگی‌های جغرافیایی و پدیده‌های طبیعی متعدد، محیطی مستعد لرزش‌های هوایی دارد. همگرایی جت‌استریم‌ها، موج‌های کوهستانی بر فراز رشته‌کوه‌ها و فعالیت‌های همرفتی ناشی از جابجایی مولکول‌ها می‌توانند جو را ناپایدار کنند. اگرچه این لرزش‌ها همیشه فعال نیستند، اما به دلیل حضور مستمر این شرایط در آمریکای شمالی، امکان وقوع آنها همواره وجود دارد.

خلبانان با دسترسی به داده‌های هواشناسی، مانند موقعیت و شدت نواحی پر تکان، می‌توانند مسیر پرواز را طوری برنامه‌ریزی کنند که از این مناطق تا حد ممکن اجتناب شود. این اقدامات باعث کاهش مواجهه مسافران و خدمه با لرزش‌ها و افزایش امنیت و راحتی پرواز می‌شود.

جت استریم‌ها و تأثیر بادهای قدرتمند بر لرزش هواپیماها

همگرایی هوا در جت‌استریم‌ها یکی از عوامل اصلی ایجاد لرزش‌های هواپیماست. بادهایی که سرعتی بیش از ۵۰ نات داشته باشند، می‌توانند به جت‌استریم‌ها تبدیل شوند و این جریان‌ها در زمستان قوی‌تر از تابستان هستند. هواپیماها معمولاً مسیرهای پرواز خود را از غرب به شرق تعیین می‌کنند تا از بادهای موافق این جریان‌ها بهره‌مند شوند، در حالی که پرواز از شرق به غرب باعث کاهش تأثیر جت‌استریم‌ها می‌شود.

همگرایی هوا در جت‌استریم‌ها یکی از عوامل اصلی ایجاد لرزش‌های هواپیماست.

برنامه‌های پروازی شامل نمودارهای گرافیکی جت‌استریم‌ها و مسیرهای پروازی هستند که موقعیت جریان‌های باد را نشان می‌دهند. اگر مسیر پرواز با نواحی پر تکان هم‌پوشانی داشته باشد، خلبانان پیش از مواجهه با این مناطق، مهمانداران و مسافران را از نواحی لرزان مطلع می‌کنند تا آمادگی لازم برای کاهش خطرات و افزایش ایمنی فراهم شود.

موج‌های کوهستانی؛ لرزش‌های پنهان هواپیما در مسیر کوه‌های راکی

موج‌های کوهستانی، نوسانات هوایی ناشی از رشته‌کوه‌ها، می‌توانند در ارتفاع بیش از ۵۰ هزار پا لرزش‌های شدیدی ایجاد کنند و تا ۱۰۰ مایل از کوه‌ها گسترش یابند. بنابراین، پرواز از مسیرهایی مانند کوه‌های راکی احتمال مواجهه با این موج‌ها را افزایش می‌دهد. خلبانان با استفاده از گزارش‌های همکاران خود در پروازهای مشابه، از نواحی پر تکان مطلع شده و آماده واکنش می‌شوند.

اولین اقدام خلبان هنگام مواجهه با لرزش، کاهش سرعت به سطح مخصوص نفوذ در این شرایط است.

اولین اقدام خلبان هنگام مواجهه با لرزش، کاهش سرعت به سطح مخصوص نفوذ در این شرایط است. همان‌طور که یک قایق با سرعت بالا در آب‌های متلاطم کنترل دشواری دارد، هواپیما نیز در سرعت بالا واکنش شدیدتری به تکان‌ها نشان می‌دهد. کارشناسان بر این باورند که کاهش سرعت هم از آسیب به هواپیما جلوگیری می‌کند و هم تجربه پرواز آرام‌تری برای مسافران فراهم می‌سازد.

نوآوری مهندسی بوئینگ؛ مقاومت در برابر ضربه و امنیت پروازهای مدرن

در اواخر دهه ۷۰ میلادی، مهندسان بوئینگ اصول مقاومت در برابر ضربه را با روش‌های مهندسی مدرن ترکیب کردند تا فواصل و آستانه‌های بازرسی هواپیماها مشخص شود. امروزه همه تولیدکنندگان هواپیما از این تکنیک‌ها در طراحی استفاده می‌کنند تا سازه‌ها بتوانند در برابر فرسودگی، زنگ‌زدگی یا ضربه مقاومت کرده و تا زمان تعمیر، عملکرد خود را حفظ کنند.

این تکنیک‌ها نه تنها عمر هواپیماها را افزایش داده، بلکه خطر شکست‌های فاجعه‌بار را به حداقل رسانده‌اند. نتیجه آن است که هواپیمایی که سوار آن هستید، مانند یک تانک مقاوم ساخته شده و به راحتی می‌تواند تکان‌ها و لرزش‌های پرواز را تحمل کند.

لرزش‌های نامرئی هواپیما؛ تهدیدی که رادارهای معمول نمی‌بینند

حدود ۴۰ درصد از حوادث مرتبط با لرزش هواپیما ناشی از تکان‌های توده‌های هوا هستند که رادارهای معمول قادر به شناسایی آنها نیستند. با این حال، فناوری‌های پیشرفته در حال تغییر این وضعیت هستند. سیستم‌های LIDAR، که معمولاً در زیر دماغه هواپیما نصب می‌شوند، با ترکیب رادار و لیزر، سرعت ذرات متحرک گرد و غبار و هوا را اندازه‌گیری کرده و مناطق پر تکان را شناسایی می‌کنند.

حدود ۴۰ درصد از حوادث مرتبط با لرزش هواپیما ناشی از تکان‌های توده‌های هوا هستند.

این ذرات انرژی رادار و نور بازتاب شده را منعکس می‌کنند و به خلبانان هشدار می‌دهند. حتی اگر این سیستم‌ها تکان‌ها را از ۶ تا ۱۰ مایل جلوتر تشخیص دهند، ۴۵ ثانیه زمان کافی برای اطلاع‌رسانی به مهمانداران و مسافران، بازگرداندن آن‌ها به صندلی‌ها و بستن کمربند ایمنی فراهم می‌کند.

تکان‌های هواپیما؛ تهدید پنهان برای پروازهای سنگین و در مسیرهای شلوغ

هواپیماهای سنگین با بال‌های طولانی در سرعت پایین تکان‌های بیشتری تجربه می‌کنند. خطر وقتی افزایش می‌یابد که یک هواپیما، دیگری را از فاصله نزدیک دنبال کند. خلبانان و کنترل‌کننده‌ها به خوبی با تأثیرات این لرزش‌ها آشنا هستند. با آموزش‌های مداوم و تمرین در شبیه‌سازها، توانایی تشخیص و مقابله با تکان‌های قریب‌الوقوع را دارند.

تروپوپاز و تکان‌های هوایی؛ چرا پرواز در ارتفاع میانی بیشترین لرزش را دارد

هواپیماهای جت معمولاً ترجیح می‌دهند بالاتر از جریان‌های همرفت پرواز کنند، زیرا هرچه ارتفاع پرواز بیشتر باشد، سفر نرم‌تر و راحت‌تر خواهد بود. استثنا زمانی رخ می‌دهد که هواپیما نزدیک یا در میانه لایه تروپوپاز پرواز کند. این لایه نازک جو، فضای پایین جو را از استراتوسفر جدا می‌کند و بیشتر پدیده‌های جوی در آن رخ می‌دهند.

تروپوپاز در قطب پایین‌تر و در استوا بالاتر قرار دارد.

هم‌چنین، تروپوپاز در قطب پایین‌تر و در استوا بالاتر قرار دارد. آمارها نشان می‌دهد، دو سوم حوادث ناشی از تکان های هواپیما در ارتفاع حدود ۳۰ هزار پا رخ می‌دهند. هنگام برنامه‌ریزی پرواز، هواشناسان و افسران ناظر، مسیر عبور هواپیما از تروپوپاز را مدنظر قرار می‌دهند. بر اساس آن به خلبانان هشدارهای لازم درباره نواحی لرزان داده می‌شود تا ایمنی و آرامش پرواز حفظ شود.

علت لرزش کمتر در هواپیماهای بزرگتر

پرواز با هواپیماهای بزرگ‌تر مزایای متعددی دارد؛ این هواپیماها سریع‌تر وارد یا خارج فرودگاه می‌شوند. قادر به فرود در شهرهای کوچک یا جزایر با باند کوتاه‌تر هستند و معمولاً انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به جمبوجت‌ها دارند. با این حال، برخاستن برای این هواپیماها چالش‌هایی دارد. در هواپیماهای کوچک‌تر تکان‌ها و نوسانات هنگام اوج‌گیری بیشتر احساس می‌شود. اما نظریه می‌گوید صرف‌نظر از اندازه هواپیما، تجربه برخاستن باید مشابه باشد و کیفیت آن به مهارت خلبان بستگی دارد.

با این حال، کاپیتان جان کاکس، مدیر عامل سیستم‌های کاربردی امنیتی، معتقد است برخاستن پروسه‌ای سخت و نسبتاً انعطاف‌ناپذیر است. خلبان‌ها نمی‌توانند دخالت زیادی در آن داشته باشند. احساس تکان کمتر در هواپیماهای بزرگ‌تر ناشی از قوانین فیزیک و طراحی هواپیماست. عواملی مانند آیرودینامیک، قدرت موتورها و ساختار تایرها در این تفاوت تأثیرگذار هستند.

علت تکان های هواپیما از نظر مهندسی هوانوردی

تکان‌های هواپیما نتیجه تعامل پیچیده‌ای از طراحی مهندسی، وزن، موتورها، چرخ هواپیما و شرایط جوی هستند. در ادامه برخی به از علت های تکان هواپیما از نظر مهندسی هوانوردی اشاره شده است.

1. ترکیب موتورها و بال‌ها: هواپیماها با استفاده از موتورها و بال‌های مهندسی شده که هواپیما را به بالا می‌کشند، پرواز می‌کنند. ارتفاع پرواز به شکل، اندازه، وزن و سرعت هواپیما بستگی دارد.
2. تأثیر وزن هواپیما: هواپیماهای بزرگ‌تر وزن بیشتری دارند و شتاب کمتری تجربه می‌کنند، بنابراین برخاستن آن‌ها برای مسافران راحت‌تر احساس می‌شود.
3. تعداد موتورها و نسبت قدرت به وزن: هواپیماهای چهار موتوره آهسته‌تر از جت‌های دوقلو بالا می‌روند، اما تکان‌ها را کمتر حس می‌کنند. جت‌های دوقلو نسبت قدرت به وزن بالاتری دارند، بنابراین تکان‌های هوایی در آن‌ها شدیدتر احساس می‌شود.
4. مقایسه با موتورسیکلت و خودرو: هرچه موتورسیکلت سریع‌تر حرکت کند، دست‌اندازها تکان بیشتری ایجاد می‌کنند؛ همین اصل در هواپیماهای کوچک‌تر صدق می‌کند. هواپیماهای کوچک‌تر تکان‌ها را بیشتر حس می‌کنند، در حالی که هواپیماهای بزرگ‌تر به دلیل وزن بیشتر کمتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
5. تأثیر چرخ‌ها و ثبات هواپیما: جت‌های بزرگ‌تر دارای تایرهای بیشتر هستند که ثبات هواپیما را افزایش می‌دهد.
6. اثر بصری و فاصله از زمین: مسافران هواپیماهای بزرگ‌تر از زمین دورتر هستند و برخاستن راحت‌تر آن‌ها را از نظر بصری تقویت می‌کند.

جمع‌بندی

تکان‌های هواپیما بخشی طبیعی از سفر هستند و در صورت مهارت خلبانان، خطرساز نمی‌شوند. همانند دست‌اندازهای جاده، خلبانان از وجود مناطق پر تکان آگاه بوده و با آموزش و تجربه می‌دانند چگونه با آن‌ها مواجه شوند. این آگاهی باعث ایمنی بیشتر می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با تکان های هواپیما می‌توانید به سایت قاصدک 24 (وابسته به شرکت فرش تا عرش قاصدک کارمانیا) مراجعه کنید. یا با پشتیبانی ۲۴ ساعته به شماره ۰۲۱۷۵۲۶۹ در تماس باشید.

سوالات متداول درباره علت تکان های هواپیما