سازمان های زیادی در صنعت هوانوردی در سطح بین المللی به فعالیت می پردازند که تعداد معدودی از آنها زیر نظر سازمان ملل متحد عمل می کنند. از جمله آنها می توان به سازمان بین المللی هوانوردی کشوری یا ایکائو اشاره کرد که ممکن است نامش به گوش شما هم خورده باشد. اما کمتر کسی در مورد ماهیت و وظایف این سازمان اطلاعات دقیقی دارد. به همین منظور پیشنهاد ما در قاصدک 24 این است که برای آشنایی بیشتر با ایکائو این مطلب را بخوانید.
سازمان بین المللی هوانوردی کشوری (ایکائو) چیست؟
سازمان بین المللی هوانوردی کشوری که به آن ایکائو گفته می شود، یک نهاد ویژه متعلق به سازمان ملل متحد است. این سازمان اصول و تکنیک های بین المللی پروازی را استاندارد کرده و برنامه ریزی و توسعه حمل و نقل بین المللی را برای تضمین رشد ایمن و منظم بر عهده دارد. مرکز اصلی این سازمان در کبک کانادا واقع شده است. شورای ایکائو به ایجاد استانداردها و توصیه اقداماتی مربوط به ناوبری هوایی و استانداردهای آن، بازرسی پرواز، جلوگیری از مداخله های غیر قانونی و تسهیل رویه های عبور از مرزها برای هوانوردی بین المللی می پردازد. ایکائو همچنین پروتکل هایی را برای تحقیق در مورد حوادث هوایی تعیین می کند که توسط مقامات ایمنی حمل و نقل در کشورهایی مورد اجرا قرار می گیرد که به کنوانسیون بین المللی هوانوردی غیر نظامی در شیکاگو پیوسته اند.
باید اضافه کرد که کمیسیون ناوبری هوایی یا اِی.ان.سی یکی از زیرمجموعه های ایکائو به شمار می رود که از 19 عضو تشکیل شده است. این اعضا نیز توسط دولت های عضو ایکائو به این کمیسیون معرفی شده و توسط شورای ایکائو منصوب می شوند. اعضای کمیسیون در واقع به عنوان کارشناسان مستقل عمل می کنند که اگرچه توسط دولت های خود معرفی شده اند، نماینده دولت یا کشور خود نیستند. رویه ها و استانداردها هم زیر نظر همین کمیسیون تصویب می شوند. به این صورت که استانداردها بعد از تصویب و تأیید در کمیسیون برای مشورت و هماهنگی با دولت های عضو به شورا که بدنه سیاسی سازمان است فرستاده می شوند.
این نکته را نباید فراموش کرد که ایکائو از دیگر سازمان های بین المللی هوانوردی مانند انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا)، انجمن تجاری نماینده شرکت های هوایی، سازمان بین المللی خدمات ناوبری هوایی (کانسو) و انجمن بین المللی فرودگاه ها متمایز و متفاوت است.
تاریخچه ایکائو
سازمان پیشرو ایکائو کمیسیون بین المللی برای ناوبری هوایی یا ایکان بود که نخستین همایش خود را در سال 1903در برلین برگزار کرد. با این حال تا زمان حضور 8 کشور در این سازمان، هیچ توافقی در آن به انجام نرسیده بود. در همایش دوم در سال 1906 که در برلین برگزار شد، 27 کشور حضور داشتند. همایش سوم نیز در سال 1912 در لندن برگزار شد و سازمان تا سال 1945 به فعالیت خود ادامه داد.
در دسامبر 1944، 52 کشور کنوانسیون شیکاگو را در سازمان بین المللی هوانوردی کشوری به امضا رساندند. بر اساس این کنوانسیون قرار شد تا سازمانی به نام سازمان مشروط هوانوردی بین المللی جایگزین سازمان دائمی شود. این سازمان موقت که پیکائو نام داشت در سال 1945 کار خود را آغاز کرده و جایگزین ایکان شد. هر چند که با تصویب کنوانسیون شیکاگو در سال 1947 پیکائو از فعالیت باز ایستاد و ایکائو جایگزین آن شد. ایکائو در سال 1947 به آژانسی زیر مجموعه سازمان ملل بدل شد که بخشی از شورای اجتماعی و اقتصادی این سازمان بود.
در سال 2013 قطر عضو جدید و دائم این سازمان شد و تعهد کرد که تا مرکز جدیدی برای این سازمان بنا کرده و تمام هزینه های جابجایی را هم پوشش دهد. استدلال قطر هم این بود که کبک از اروپا و آسیا خیلی دور است، زمستان های سردی دارد، حضور در آن به خاطر امتناع دولت کانادا از صدور ویزاهای مدت دار سخت است و اینکه مالیات های اعمال شده بر سازمان از سوی دولت کانادا بسیار بالا است.
اساسنامه سازمان ایکائو
ویرایش نهم کنوانسیون بین المللی هوانوردی شامل اصلاحاتی از سال 1948 تا سال 2006 می شود. در حقیقت ایکائو به نسخه فعلی کنوانسیون به عنوان اساسنامه رجوع می کند و از آن به عنوان سند 9/7300 یاد می کند. گفتنی است که این کنوانسیون 19 بند دارد. منشور ایکائو بدین شرح است:
• اطمينان از رشد منظم و ايمن هواپيمائي كشوري بين المللي در سراسر جهان
• تشويق صنعت و طراحي هواپيما براي مقاصد صلح جويانه
• ترغيب توسعه خطوط هوائي، فرودگاه ها و تسهيلات هوانوردي براي هواپيمائي كشوري بين المللي
• پاسخ به نياز مردم جهان به حمل و نقل هوائي ايمن ،منظم،كارا و با صرفه
• جلوگيري از تضييع اقتصادي ناشي از رقابت مضره
• حفظ حقوق دول عضو و تامين فرصت مساوي براي اعضاء براي برقراري سرويس هوائي بين المللي
• از بين بردن تبعيض ميان كشورهاي عضو
• افزايش ايمني پروازها در ناوبري بين المللي
• ارتقاء عمومي همه ابعاد هوانوردي
• تعميم و توسعه كليه امور پشتيباني هواپيمائي كشوري بين المللي
عضویت در ایکائو
ایکائو تا ژانویه 2019، 192 عضو دارد که شامل 191 عضو از 193 عضو سازمن ملل می شود و البته جزایر کوک هم عضو این سازمان است. البته دولت لیختن اشتاین با اینکه عضو سازمان نیست، اما سوئیس را به عنوان نماینده خود برای اجرای پیمان به رسمیت شناخته است. جمهوری چین عضو مؤسس ایکائو بود که در سال 1971 جمهوری خلق چین به عنوان نماینده این کشور جایگزین شد.
در مورد شورای ایکائو باید بدانید که این شورا هر سه سال یکبار توسط مجمع انتخاب شده و از 36 عضو تشکیل می شود که در سه گروه انتخاب شده اند. شورای فعلی در اکتبر 2016 و در سی و نهمین مجمع ایکائو در مونترال انتخاب شده و ساختار فعلی آن از کشورهای زیر تشکیل شده است:
استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، روسیه، بریتانیا، آمریکا، آرژانتین، کلمبیا، مصر، هند، ایرلند، مکزیک، نیجریه، عربستان سعودی، سنگاپور، آفریقای جنوبی، اسپانیا، سوئد، الجزایر، کنگو، کوبا، اکوادور، کنیا، مالزی، پاناما، کره جنوبی، ترکیه، امارات متحده عربی، تانزانیا، اروگوئه و کیپ وِرد.
کد فرودگاهی ایکائو چیست؟
کد فرودگاهی یا مکان یاب ایکائو یک کد چهار حرفی است که برای شناسایی فرودگاه های جهان به کار می رود و توسط سازمان ایکائو به فرودگاه ها داده می شود. کد ایکائو برای کنترل ترافیک هوایی و برنامه ریزی های پروازی و نیز شناسایی سایر امکانات حمل و نقل هوایی مانند ایستگاه های هواشناسی، ایستگاه های پرواز بین المللی یا مراکز کنترل ترافیک هوایی مورد استفاده قرار می گیرد. این نکته را هم باید اضافه کرد که فضای پروازی بالای کشورها هم با استفاده از کد ایکائو مشخص می شود.
استانداردهای ایکائو
همانطور که گفتیم ایکائو سازمانی است که به تعیین استانداردها در خصوص صنعت هوایی هم می پردازد. برای نمونه می توان یه سیستم مدیریت پیام های هوانوردی یا AMHS اشاره کرد. بر اساس استانداردهای تعیین شده توسط ایکائو هر کشور باید سند اطلاعات هوانوردی یا Aeronautical Information Publication را به چاپ برساند؛ سندی که شامل اطلاعات مورد نیاز برای ناوبری هوایی است. از کشورها خواسته می شود تا دستورالعمل های این سند را هر 28 روز به روز کرده و ضوابط، رویه ها و اطلاعات معینی را در مورد فرودگاه ها و فضای هوایی خود فراهم کنند. ایکائو همچنین جو (اتمسفر) استاندارد بین المللی را تعریف کرده است؛ مدلی از تغییرات یا واریانس های استاندارد، فشار، دما، تراکم و غلظت در جو زمین.
از دیگر اموری که ایکائو به استانداردسازی آنها می پردازد، پاسپورت های قابل خوانش توسط دستگاه های الکترونیک است. چنین پاسپورت هایی در واقع دارای بخشی هستند که در آن اطلاعات یا در شکل نوشتاری و متنی و یا در قالب رشته ای از کاراکترهای الفبایی-عددی به شیوه ای متناسب با دستگاه شناسایی چهره به چاپ رسیده است. این کار مأموران کنترل مرزی و دیگر قانونگذاران را قادر به بررسی سریع چنین پاسپورت هایی می کند؛ بدون اینکه نیاز باشد تا اطلاعات را به صورت دستی وارد کامپیوتر کنند.
ایکائو همچنین در مدیریت زیر ساخت ها مانند سیستم های ارتباطی، ناوبری و نظارت و مدیریت ترافیک هوایی فعال است که از فناوری های دیجیتالی مانند سیستم های ماهواره ای با درجات متفاوتی از خودکار بودن برای حفظ سیستم مدیریت ترافیک هوایی در بعد جهانی استفاده می کند.
اقدامات ایکائو
توافق در خصوص به حداقل رساندن تولید دی اکسید کربن در صنعت هوانوردی، اکتبر 2016
ایکائو در اکتبر 2016 توافقی را بین 191 کشور عضو سازمان به انجام رساند تا بیش از 1000 تن دی اکسید کربنی را که سالانه توسط پروازهای مسافری و باری بین المللی تولید می شود، کاهش دهد. در این توافق تضمین شده است که جنگل زایی و دیگر فعالیت های کاهنده کربن باید توسط این زمان به صورت مستقیم تأمین مالی شوند. در چارچوب این توافق همچنین در فاصله سال های 2005 تا 2020 تولید کربن در سطح جهانی از جانب بخش هوانوردی باید تا 50 درصد کاهش پیدا کند.
تحقیقات در مورد حوادث هوایی
بیشتر تحقیقات در خصوص سوانح هوایی توسط نهادهای داخلی کشورها انجام می شود که به گونه ای به حادثه مربوط هستند. برای مثال در بریتانیا اداره تحقیقات حوادث هوایی که Air Accidents Investigation Branch نام دارد، به نمایندگی از دولت بریتانیا تحقیقات در خصوص حوادث هوایی را مدیریت می کند. ایکائو هم تا کنون چهار مورد تحقیق در مورد سوانح هوایی را به انجام رسانده که در جریان دو تای آنها، شرکت های هوایی درگیر برای همیشه بسته شدند.
