قطارها از زمان ورود به زندگی بشر، شاهد تحولات بیشماری بوده اند. از ابداع قطارهای بخار تا ورود قطارهای سبک شهری و قطارهای سریع السیر به زندگی شهرنشینان، کمتر از 200 سال گذشته است. شاید آنچه که تغییر چندانی نکرده، علاقه مسافران به خرید بلیط قطار و سفر روی ریل های آهنی باشد. در این مطلب، قاصدک 24 به سراغ معرفی تراموا رفته که محبوبیت بسیاری در میان مسافران همیشگی قطارها دارد. همراه ما باشید.
تراموا چیست؟
تراموا یا واگن برقی نوعی قطار شهری است که واگن های آن بر روی ریل هایی که در خیابان تعبیه شده اند، حرکت می کنند. واگن های تراموا به طور معمول از قطارهای عادی و حتی متروها سبک تر و کوتاه تر بوده و برای حمل مسافر نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
ترامواها می توانند حتی بین شهرهای بزرگ و کوچک و کشورها نیز تردد کنند و این را یکی از مزایای آن دانسته اند. علاوه بر این مقاومت چرخ های آهنی بر روی ریل های فولادی که کشیدن بار روی این ریل ها را برای حیوانات راحت تر می کرد، یکی از مزایای این شکل بر اشکال دیگر حمل و نقل شناخته می شد.
تراموا، از گذشته تا به امروز
شکل گیری ترامواها که قطارهای سبک شهری به شمار می روند، به اوایل قرن نوزدهم میلادی برمی گردد. زمانی که ساکنان ولز در سال 1807 میلادی برای اولین بار سوار بر واگن های سبکی شدند که اسب ها آنها را می کشیدند. هر چند که 70 سال بعد این نیروی بخار بود که جایگزین توان اسب ها برای حمل انسان شد و در سال 1877 واگن های بخار وارد چرخه حمل و نقل شدند.
فاصله میان ظهور واگن های بخار تا واگن های برقی چندان زیاد نبود. در سال 1929 واگن های برقی بسیار بزرگ با 106 صندلی جایگزین واگن های بخار شدند. هر چند به نظر می رسد ریل های تراموا در آمریکا پیش از اروپا توسعه یافتند. چرا که آسفالت خیابان ها در شهرهای آمریکا برای حرکت اسب ها چندان مناسب نبود.
مزایا و معایب تراموا
تراموا از زمان ورود به عرصه حمل و نقل دگرگونی های بسیاری به خود دیده است تا اینکه امروز به یکی از شیوه های مرسوم حمل و نقل در میان مسافران بدل شده است. اما بدون شک این وسیله نیز مانند هر وسیله دیگری مزیت ها و کاستی هایی دارد. در زیر به مزایا و معایب تراموا نگاهی می اندازیم:
مزایای تراموا
- حرکت چرخ های فولادی بر روی ریل های فولادی حدود یک هفتم، اصطکاک کمتری از چرخ های لاستیکی بر روی آسفالت دارند و بنابراین آلودگی کمتری برای حمل بار یکسان ایجاد می نماید.
- یکی از ویژگی های تراموا قدرت جابجایی زیاد مسافر و نزدیکی ایستگاه های آن به یکدیگر است. به علاوه در تراموا برای تعویض سریع مسافر درهای ورودی بسیار و با عرض زیاد قرار داده شده اند. از نقاط مثبت دیگر تراموا تعبیه صندلی کم و فضای زیاد برای ایستادن برای مسیرهای نزدیک و به عکس صندلی بیشتر برای نشستن و فضای کمتری برای ایستادن در مسیرهای طولانی می باشد.
- از آنجایی که آلودگی صوتی به یکی از معضلات زندگی شهری بدل شده است، تراموا در این زمینه در مقایسه با اتوبوس های موتوری صدای کمتری تولید می کند. هر چند نباید فراموش کرد که استفاده از محورهای ثابت باعث لغزش بین چرخ و ریل در پیچ ها شده و صدای گوش خراشی ایجاد می کند.
- از حیث ظرفیت، تراموا گنجایش بیشتری در مقایسه با اتوبوس دارد.از همین رو بسته به زمان کاربری با افزودن و کاستن از تعداد واگن ها و بدون نیاز به تغییری در تعداد راننده، می توان ظرفیت آنرا کم و زیاد نمود.
- تراموا به دلیل حرکت در سطح نیاز به تهویه اضافی مانند آنچه در تونل های مترو نیاز است، ندارد. این امر به خودی خود باعث صرفه جویی در مصرف سوخت می شود. ضمن اینکه در تراموا خبری از پله های برقی موجود در ایستگاه های مترو هم نیست.
- اگر بخواهید از مناظر در مسیر لذت ببرید، تراموا پیشنهاد بهتری است. چرا که دید بسیار دلپذیرتری نسبت به مترو که در داخل تونل حرکت می کند، دارد.
- ایمنی تراموا در مقایسه با مترو در هنگام بروز آتش سوزی بسیار بالاتر می باشد و در نتیجه دسترسی نیروهای امدادی به مصدومین نیز آسان تر است.
- برای بسیاری از مسافران سهولت دسترسی به ایستگاه های تراموا، یکی از عوامل محبوبیت آن به شمار می رود. این ایستگاه ها چون در خیابان هستند و مانند ایستگاه های مترو نیاز به عبور از پله برقی و رفتن به دل زمین ندارند، مورد استقبال بیشتر مسافران می باشند.
- به دلیل کنترل شتاب و ترمز راحتی سفر در تراموا از اتوبوس بالاتر است.
- تراموا در مقایسه با اتوبوس در نقطه استفاده خود دودی ایجاد نمی کند.
معایب تراموا
هر چند تراموا یکی از وسایل محبوب برای سفرهای داخل شهری به شمار می رود، از کاستی ها مبرا نیست. هر چند که این نواقص بیشتر برای گروهی غیر از مسافران، چشم گیر است.
- تراموا یک وسیله هزینه بر است. سرمایه اولیه مورد نیاز برای راه اندازی آن در مقایسه با وسیله ای چون اتوبوس بیشتر است؛ هرچند که طول عمر آن بسیار بیشتر از اتوبوس است.
- تراموا برای برخی یک مزاحم است! چرا که باعث کاهش سرعت برای وسایل نقلیه دیگر از قبیل اتومبیل و اتوبوس می شود.
- به نظر می رسد که تاسیسات و دکل های برق بالای ریل های تراموا که جهت تغذیه برق نصب می شوند، می توانند در بعضی نقاط جلوی دید ساختمان ها را گرفته و در حقیقت آلودگی بصری برای آنها به وجود آورند.
بهترین ترامواهای جهان
تراموای وین
شبکه تراموای وین با 180 کیلومتر ریل و بیش از 1000 ایستگاه یکی از بزرگ ترین ترامواهای جهان است. این سیستم همچنین بیشترین ایستگاه ها در اروپا و نیز دومین در جهان پس از ملبورن را دارد. باید بدانید که عصر تراموا در وین در واقع در سال 1865 با واگن هایی آغاز شد که اسب ها آنها را می کشیدند. بعدها این واگن ها با ترامواهای بخار جایگزین شد و سرانجام در سال 1922 ترامواهای کاملا برقی وارد سیستم حمل و نقل شدند.
تراموای ملبورن
ملبورن بزرگ ترین شبکه تراموای جهان را دارد. شبکه تراموای ملبورن همچنین با 250 کیلومتر خط ریلی و نیز تعداد ایستگاه های بیشتر(1781 ایستگاه) طولانی ترین شبکه ریلی دنیا نیز به شمار می رود. شبکه تراموای ملبورن در سال 1884 با واگن هایی که توسط اسب کشیده می شدند، کار خود را شروع کرد. این شبکه بعدها با تراموای کابلی و تراموای برقی در سال 1940 جایگزین شد.
تراموای لیسبون
شبکه تراموای لیسبون نیز مانند سایر کشورهای جهان فعالیت خود را با اسب و در سال 1873 آغاز کرد. 28 سال بعد و در سال 1901 نخستین تراموای برقی شروع به کار کرد و امروزه این شبکه از 5 خط که همگی برقی هستند، تشکیل شده است. از میان این 5 خط، تراموای شماره 28 یکی از مشهورترین آنهاست که خود یک جاذبه توریستی نیز به شمار می رود.
تراموای شماره 28 در شهر تاریخی و برخی جاهای دیدنی آن می چرخد و ایستگاه آغازین آن در Praça Martim Moniz و ایستگاه پایانی هم یک ساعت پس از محله Campo de Ourique می باشد.
تراموای سان فرانسیسکو
واگن های کابلی یکی از شناخته شده ترین ویژگی های شبکه تراموای سانفرانسیسکو می باشند. این واگن ها در سال 1873 وارد شهر شدند تا به ساکنان برای جابجایی در بخش های مختلف شهر کمک کنند. تعداد اندکی از واگن های کابلی که از آن روزها باقی مانده امروز چهره یادگارهای تاریخی به خود گرفته اند. هر چند که این واگن ها هنوز هم یکی از مهم ترین شیوه های حمل و نقل در لیسبون به شمار می روند. حتی اگر سریع ترین یا راحت ترین وسیله جابجایی مسافران خود نباشند.
تراموای ژنو
شبکه تراموای ژنو نیز در سال 1862 با واگن های اسب رو کار خود را آغاز کرد. از همین رو تراموای ژنو اگر سریع ترین تراموای اروپا نباشد اما یکی از نخستین ترامواهای اروپا به شمار می رود. این شبکه تا سال 1920 بزرک ترین تراموای این قاره سبز بود. خطوط تراموای ژنو امروز از 4 خط تشکیل شده اند که نام آنها را به خاطر راحتی و روان بودن زبانزد کرده است.
تراموای هنگ کنگ
تراموا یک راه اصلی و مهم جابجایی مردم در هنگ کنگ به شمار می رود. شبکه تراموای هنگ کنگ که از سال 1904 شروه به کار کرده 120 ایستگاه و 6 خط دارد. شبکه تراموای هنگ کنگ یکی از معدود سیستم هایی است که واگن های دو طبقه دارد. تراموای افسانه ای هنگ کنگ با نام Peak Tram funicular که در سال 1888 ساخته شده و مقصد آن به سمت Victoria Peak در غرب شهر است نیز یکی از تجربه های منحصر به فرد سفر در هنگ کنگ است.
تراموای پراگ
تراموای پراگ در سال 1875 با اسب هایی که واگن ها را می کشیدند وارد شبکه حمل و نقل کشور چک شد. کمتر از 25 سال دیگر و در سال 1891 نیز ترامواهای برقی جای اسب ها را گرفتند. امروزه بیش از 300 میلیون مسافر هر ساله از 30 خط این شبکه استفاده می کنند. برای گردشگرانی که فصد گردش در شهر تاریخی پراگ را دارند، تراموا بهترین گزینه به شمار می رود.
تراموای بوداپست
تراموای بوداپست که در سال 1866 وارد چرخه حمل و نقل این شهر شد مانند سایر کشورها متکی به اسب بود. در سال 1877 تراموای بخار و بلافاصله بعد نیز تراوای برقی وارد کار شدند. پس از آن همزمان ترامواهای اسب، بخار و برقی با هم فعالیت می کردند. تا اینکه در سال 1900 استفاده از ترامواهای بخار و در سال 1928 نیز استفاده از ترامواهای اسب به تدریج منسوخ شد و عرصه برای تاخت و تاز ترامواهای برقی فراهم گردید.
تراموای آمستردام
دوچرخه و تراموا معمول ترین وسیله های حمل و نقل در آمستردام به شمار می روند. شبکه تراموای این شهر 15 خط و 500 ایستگاه دارد. بنابراین اگر حوصله رکاب زدن ندارید، تراموا بهترین وسیله برای گشت زدن در شهر است. در پایان باید اضافه کرد که تراموای آمستردام در سال 1875 شروع به کار کرده و برقی شدن آن نیز به سال 1900 باز می گردد.
تراموای بلک پول، انگلیس
بلک پول شهری در شمال غربی انگلیس با تنها 142 هزار جمعیت است. تراموای این شهر نیز تنها یک خط به طول 18 کیلومتر و 37 ایستگاه دارد. اما آنچه که تراموای این شهر را منحصر به فرد می سازد علاوه بر نخستین تراموای برقی بریتانیا، این است که یکی از معدود مکان هایی در دنیاست که ترامواهای دو طبقه دارد.
