پنجره‌ای رو به گذشته: روایت خانه های تاریخی تبریز

تبریز فقط به جاذبه‌های طبیعی، مراکز خرید و پارک‌های سرسبزش معروف نیست؛ خانه های تاریخی تبریز نیز تجربه‌ای متفاوت از سفر را رقم می‌زنند. بناهایی قدیمی که روزگاری محل زندگی چهره‌هایی چون ستارخان، پروین اعتصامی و خاندان بهنام بوده‌اند، حال‌وهوای گذشته را برای بازدیدکنندگان زنده می‌کنند. اگر می‌خواهید در دل تاریخ قدم بگذارید و با سرگذشت این خانه‌ها آشنا شوید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.

با معروف‌ترین خانه‌های تاریخی تبریز آشنا شوید

اگر به دنبال تجربه‌ای متفاوت و به‌یادماندنی در سفر هستید، بازدید از خانه های تاریخی تبریز را از دست ندهید. قدم زدن در این بناهای چند صد ساله و ثبت تصاویر از معماری اصیل آن‌ها، لذتی خاص دارد. در این مطلب با مشهورترین خانه‌های قدیمی تبریز، همراه با آدرس و ساعات بازدید، آشنا خواهید شد.

خانه‌ای به وسعت شعر: نگاهی به خانه پروین اعتصامی در تبریز

اگر می‌خواهید با محل زندگی یکی از بزرگ‌ترین شاعران زن ایران آشنا شوید، به منطقه چای‌کنار تبریز، از بهترین جاهای دیدنی تبریز سر بزنید. خانه پروین اعتصامی با معماری قاجاری، حوض وسط حیاط و مجسمه‌ای از او روی پله‌ها، در همان نگاه اول شما را مجذوب می‌کند. پروین با نام اصلی رخشنده تا هفت‌سالگی در این خانه زندگی می‌کرد و در سال ۱۳۲۰ بر اثر بیماری حصبه درگذشت.

اشعار به جا مانده از این شاعر مشهور شامل دیوان پروین می‌شود که در خود 606 قطعه دارد. شما می‌توانید از جای‌جای این خانه بزرگ با مساحت 900 متر بازدید کنید؛ از نمای آجری آن که به دوران قاجار برمی‌گردد عکس بگیرید و لحظات خاطره‌انگیزی را برای خود به ثبت برسانید.

آدرس و ساعت بازدید خانه پروین اعتصامی

زمان بازدید	از ساعت 9 صبح الی 17
آدرس	تبریز، خیابان چای‌کنار، نرسیده به پل شهید بهشتی، جنب مسجد میرآقا، کوچه‌ ساوجبلاغی‌ها (کوچه پروین اعتصامی)، پلاک ۶ (لوکیشن)

سفری به دل شعر و خاطره در خانه استاد شهریار تبریز

خانه استاد شهریار در محله‌ی تاریخی مقصودیه تبریز واقع شده و زمانی محل زندگی این شاعر نامدار بوده است. پس از درگذشت او، شهرداری تبریز در سال ۱۳۶۷ این خانه را خرید و در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رساند. امروز این مکان به یکی از خانه‌های تاریخی محبوب شهر تبدیل شده است.

موزه شهریار از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که حال‌وهوای زندگی او را بازتاب می‌دهد. آشپزخانه، زیرزمین، لباس‌ها، وسایل شخصی و رختخوابش همگی فضایی از دوران پهلوی دوم را زنده می‌کنند. در این خانه می‌توانید سه‌تار معروف او، آثار خطاطی، عکس‌ها، دست‌نوشته‌ها، هدایا و لوح‌های تقدیرش را نیز از نزدیک ببینید.

آدرس و ساعت بازدید خانه استاد شهریار

زمان بازدید	از ساعت 7:30 صبح الی 14:30، ساعت 15 الی 19
آدرس	تبریز، منطقه مقصودیه، خیابان ارتش جنوبی، کوچه مقصودیه، پلاک 2 (لوکیشن)

خانه تاریخی ستارخان، بزرگ مرد تبریز

نام ستارخان، سردار نام‌آور مشروطه، با افتخار و غرور در تاریخ تبریز می‌درخشد. خانه او نیز به یکی از مهم‌ترین خانه‌های تاریخی شهر تبدیل شده است. بنای اولیه این خانه به دوران قاجار بازمی‌گردد، اما پس از درگذشت ستارخان و تخریب خانه به دست نیروهای روسی، در دوره پهلوی اول بازسازی شد. بنابراین، معماری کنونی آن متعلق به دوران پهلوی است.

با وجود ویرانی بخش‌هایی مانند حیاط‌های اندرونی و بیرونی، مطبخ و اصطبل در حمله سپاه تزار، همچنان عناصر باقی‌مانده‌ای چون درب چوبی ورودی، آجرکاری‌های قدیمی و زوارهای رنگ و رو رفته، گوشه‌ای از آن دوران پرآشوب را روایت می‌کنند. این خانه، نه تنها یادگار سرداری بزرگ، بلکه سندی زنده از تاریخ پرفراز و نشیب تبریز است.

آدرس و ساعت بازدید خانه ستارخان

زمان بازدید	از ساعت 8 صبح الی 14:30
آدرس	تبریز، خیابان شمس تبریزی، کوچه امیرخیز، کوچه ستارخان غربی، پلاک ۲۱ (لوکیشن)

خانه مشروطه تبریز؛ قلب تپنده تاریخ و آزادی‌خواهی ایران

در میان خانه‌های تاریخی تبریز، محال است نامی از خانه مشروطه به میان نیاید. این خانه روزگاری محل گردهمایی بزرگ‌ترین مشروطه‌خواهان همچون ستارخان، باقرخان، حاج میرزا آقا فرشی و حسین‌خان باغبان بوده است. اهمیت تاریخی این مکان به دوران پرتنش پس از به توپ بسته شدن مجلس بازمی‌گردد.

خانه مشروطه، خانه‌ای که زمزمه‌های آزادی‌خواهی در آن طنین‌انداز شد و سنگری برای مشروطه‌خواهان تبریز بود.

در آن زمان، حاج مهدی کوزه‌کنانی خانه‌اش را در اختیار مشروطه‌خواهان قرار داد تا برای تصمیم‌گیری‌ها، جلسات محرمانه، چاپ اعلامیه‌ها و برنامه‌ریزی‌های سیاسی از آن استفاده کنند. بازدید از این خانه، شما را با فضای پرشور آن دوران و تلاش‌های آزادی‌خواهانه نسل مشروطه‌خواه آشنا می‌سازد.

در آن زمان، حاج مهدی کوزه‌کنانی خانه‌اش را در اختیار مشروطه‌خواهان قرار داد تا برای تصمیم‌گیری‌ها، جلسات محرمانه، چاپ اعلامیه‌ها و برنامه‌ریزی‌های سیاسی از آن استفاده کنند. بازدید از این خانه، شما را با فضای پرشور آن دوران و تلاش‌های آزادی‌خواهانه نسل مشروطه‌خواه آشنا می‌سازد.

آثار ارزشمند خانه مشروطه

• سلاح کمری ستارخان
• تصاویر اسناد انقلاب مشروطه
• دستگاه چاپ اعلامیه
• تندیس مشروطه‌خواهانی هم‌چون حاج علی ختایی، حسین‌خان باغبان، علی موسیو و زینب پاشا تنها بانوی فعال

آدرس و ساعت بازدید خانه مشروطه

زمان بازدید	به جز دوشنبه‌ها و تعطیلات رسمی، نیمه اول سال از ساعت 9 الی 19:30، نیمه دوم سال از ساعت 9 الی 17:30
آدرس	تبریز، خیابان تربیت، بازار تبریز، محله راسته کوچه در بخش غربی بازار، در مقابل مسجد جامع تبریز (لوکیشن)

خانه بهنام تبریز؛ نگینی بازمانده از شکوه معماری قاجار

اگر به‌دنبال تماشای یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی تبریز هستید، خانه بهنام را از دست ندهید. این بنای دیدنی با شیشه‌های رنگارنگ، تزئینات ظریف و تالارهای باشکوه، جلوه‌ای چشم‌نواز از معماری سنتی را به نمایش می‌گذارد. خانه تاریخی بهنام که با نام خانه قدکی نیز شناخته می‌شود، مربوط به اواخر دوره زندیه و اوایل قاجار است و در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این خانه نمونه‌ای کم‌نظیر از معماری دوره‌های گذشته است و با ویژگی‌هایی چون دو حیاط اندرونی و بیرونی، تراس تابستانی، نقاشی‌های ظریف، طاقچه‌های تزئینی، انباری و مطبخ، فضای اصیل خانه‌های قدیمی ایرانی را بازآفرینی می‌کند. بازدید از آن، شما را به سفری در دل زیبایی‌ها و هنر معماری ایرانی خواهد برد.

آدرس و ساعت بازدید خانه بهنام

زمان بازدید	از ساعت 10 صبح الی 14، ساعت 16 الی 18
آدرس	تبریز، میدان ساعت، خیابان مقصودیه، کوچه مشیردفتر (لوکیشن)

ناگفته نماند اگر برای سفر به تبریز تمایل به خرید اینترنتی بلیط قطار تبریز دارید، می‌توانید از قاصدک 24 استفاده کنید. در این روش دیگر نیازی به مراجعه حضوری به ترمینال یا آژانس‌های مسافرتی نداشته و در کمترین زمان ممکن خرید خود را انجام می‌دهید.

خانه لاله‌ای تبریز؛ گنجینه‌ای از تاریخ و هنر در دل شهر کهن

یکی دیگر از خانه‌های تاریخی تبریز، خانه لاله‌ای است که قدمت آن به دوران پهلوی بازمی‌گردد. این بنا را در اوایل این دوره فتح‌الله اوف ساخته و چندین نسل از خانواده اوف در آن زندگی کردند. بعدها خانه به دست ابوالقاسم مختارنیا رسید و به محل سکونت این خانواده تبدیل شد. در نهایت، در سال ۱۳۵۰ مالکیت آن به حاج حسین لاله‌ای واگذار شد و از آن پس به نام خانه تاریخی لاله‌ای شناخته شد.

آثار ارزشمند و کتاب‌های استاد یحیی ذکا نیز در خانه لاله‌ای تبریز به نمایش گذاشته شده‌اند.

امروزه این خانه در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار دارد و در سال ۱۳۷۸ بازسازی شده است. بازدیدکنندگان می‌توانند از آجرکاری‌ها و گچ‌بری‌های زیبای خانه لاله‌ای لذت ببرند و در محوطه دل‌انگیز آن گردش کنند. هم‌چنین، آثار ارزشمند و کتاب‌های استاد یحیی ذکا نیز در این مکان به نمایش گذاشته شده‌اند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نیست.

آدرس و ساعت بازدید خانه لاله‌ای

زمان بازدید	از ساعت 9 صبح الی 17
آدرس	تبریز، خیابان ارتش جنوبی، کوچه‌ صد (لوکیشن)

خانه حریری؛ جواهری درخشان از زیبایی‌های معماری تبریز

اگر به معماری ایرانی و هنرهای اصیل قاجاری علاقه‌مند باشید، بازدید از عمارت حریری در تبریز شما را شگفت‌زده خواهد کرد. این عمارت زیبا با دیوارنگاری‌های استادانه و نقش‌ونگارهای ظریف، توجه هر بازدیدکننده‌ای را جلب می‌کند و یکی از نمونه‌های برجسته معماری دوره قاجار به شمار می‌رود.

خانه حریری متعلق به خاندان ثروتمند حریری بوده و از جمله اعضای مشهور این خانواده، «محمد آقا حریری» است که در انقلاب مشروطه نقش مهمی ایفا کرد. بخش‌های دیدنی این خانه، به‌ویژه شاه‌نشین و اتاق طنبی، با نقاشی‌های رنگارنگ و نگارگری‌های خلاقانه از دیوار تا سقف تزئین شده‌اند که بازدید از آن‌ها را حتماً توصیه می‌کنیم.

عمارت حریری از بهترین و زیباترین خانه های تاریخی تبریز است.

نقاشی‌های عمارت حریری داستان‌های طبیعت، اساطیر و قصه‌هایی مثل یوسف و زلیخا را با زیبایی روایت می‌کنند. این خانه تاریخی با دو ساختمان و حیاطی بزرگ، از زیباترین جاذبه‌های تبریز است و بخشی از آن به موزه هنر مکتب تبریز اختصاص یافته است.

آدرس و ساعت بازدید خانه حریری

زمان بازدید	بهتر است با مجموعه مربوطه تماس گرفته شود.
آدرس	تبریز، خیابان تربیت، کوچه نور هاشمی، پلاک ۱۳۲ (لوکیشن)

خانه گنجه‌ای‌زاده؛ نگینی در دل تاریخ تبریز

در تبریز خانه‌ای تاریخی با وسعت ۳۰۰۰ مترمربع وجود دارد که به خانه گنجه‌ای‌زاده معروف است این خانه تلفیقی از معماری قاجاری و پهلوی است. خانه گنجه‌ای متعلق به رضا گنجه‌ای‌زاده، نماینده مجلس و روزنامه‌نگار مشهور، بوده و اکنون به عنوان دانشگاه هنر و معماری اسلامی تبریز فعالیت می‌کند. بازدید برای عموم آزاد است.

آدرس و ساعت بازدید خانه گنجه‌ای زاده

زمان بازدید	از ساعت 9 صبح الی 16
آدرس	تبریز، محله نوبار، بلوار ملاصدرا، خیابان طالقانی، خیابان ارک جدید در محله مقصودیه (لوکیشن)

خانه اردوبادی؛ میراثی کهن در شهر تبریز

خانه تاریخی اردوبادی در تبریز با مساحتی حدود ۱۶۰۰ مترمربع، نمونه‌ای متفاوت از معماری آن زمان با ترکیبی از سنگ و آجر است که ابتدا توسط دکتر موسی بیگ ساخته شد. این خانه پس از مدتی به کنسولگری عراق تبدیل شد و در جریان اشغال تبریز توسط نیروهای روس تخریب گردید.

پس از جنگ جهانی دوم، دکتر اردوبادی آن را به کلینیک روانی تبدیل کرد و در دهه ۵۰ به خانواده علمیه واگذار شد که علاوه بر سکونت، از آن به‌عنوان چاپخانه استفاده کردند. از سال ۱۳۷۱ تاکنون، این خانه به مرکز اسناد ملی شمال غرب تبدیل شده و برای بازدید عموم آزاد است.

آدرس و ساعت بازدید خانه اردوبادی

زمان بازدید	(بازدید برای عموم بدون هماهنگی میسر نیست.)
آدرس	تبریز، خیابان ارتش جنوبی، پلاک ۸۴ (لوکیشن)

خانه حیدرزاده؛ داستانی از فرهنگ و معماری تبریز

خانه تاریخی حیدرزاده تبریز حدود 130 سال قدمت دارد و مالک اولیه آن حاج حبیب لک بوده است. هر چند در نقشه قدیمی دارالسلطنه، این بنا به نام حاج قلی خان سرتیپ ثبت شده است. این خانه نمونه‌ای برجسته از معماری دوران قاجار است که با کاربندی‌های زیبا و پنجره‌های تمام قد و رنگارنگ تالارها شناخته می‌شود.

خانه حیدرزاده در نقشه قدیمی دارالسلطنه، به نام حاج قلی خان سرتیپ ثبت شده است.

خانه حیدرزاده شامل دو حیاط مستقل (درونی و بیرونی)، دو ساختمان، باغچه، تالار و حوض‌خانه است. امروزه این بنا به عنوان نمایشگاهی برای آثار تاریخی و مرکز اطلاع‌رسانی سازمان گردشگری استان تبریز مورد استفاده قرار می‌گیرد و بازدید عموم از آن آزاد است.

آدرس و ساعت بازدید خانه حیدرزاده

زمان بازدید	در ساعات اداری (معمولا ساعت 8 صبح الی 14)
آدرس	تبریز، میدان ساعت، بخش جنوبی ساختمان شهرداری، کوچه مقصودیه (لوکیشن)

دیگر خانه های تاریخی تبریز

تبریز، شهری با پیشینه‌ای کهن، مجموعه‌ای از خانه‌های تاریخی ارزشمند را در دل خود جای داده است. برخی از این بناها بازسازی و احیا شده‌اند و برخی دیگر هم‌چنان در انتظار مرمت به سر می‌برند. در میان خانه‌های تاریخی این شهر، موارد زیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند:

• خانه شربت‌اوغلی
• خانه حاج رضا صادری (خانه تاریخی معبودی)
• خانه حاج ارفع‌الملک جلیلی
• خانه ختایی
• خانه کلانتری
• خانه مستشارالدوله تبریز
• خانه سرخه‌ای
• خانه میرزا حسین واعظ
• خانه سلطان‌القرایی

در کنار این موارد، نباید از خانه امیرنظام گروسی غافل شد که امروزه با عنوان موزه قاجار شناخته می‌شود. هم‌چنین خانه سلماسی نیز یکی دیگر از خانه های قدیمی تبریز است که اکنون به عنوان یکی از موزه های تبریز (موزه سنجش) مورد بازدید عموم قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

تبریز با مجموعه‌ای از خانه‌های تاریخی، بخشی از فرهنگ و معماری اصیل ایران را حفظ کرده است. این خانه‌ها که برخی مرمت شده‌اند و برخی هنوز در انتظار بازسازی، امروز به موزه‌ها و مراکز فرهنگی تبدیل شده و فرصتی ویژه برای آشنایی با تاریخ این شهر فراهم می‌کنند. مهم است که در نظر داشته باشید این مطالعه محدود به همین مقاله نمی‌شود و باید از نزدیک شاهد زیبایی خانه های تاریخی تبریز شوید.

اگر قصد بازدید از این خانه‌های تاریخی را دارید؛ می‌توانید برای رزرو انواع بلیط سفر به سایت قاصدک 24 متعلق به شرکت فرش تا عرش قاصدک کارمانیا مراجعه کنید. هم‌چنین پشتیبانی شبانه‌روزی با شماره تماس 02175269 همراه شما است.

سوالات متداول درباره خانه های تاریخی تبریز