"اگر پزشکی در هواپیما هست خواهش می کنیم تا خود را به خدمه کابین معرفی کند". این جمله یکی از جملاتی است که مهمانداران هواپیما در شرایط اضطراری اعلام می کنند. این نکته را باید بگوییم که اگر بیمار هستید، خواندن این مطلب در قاصدک 24 چندان به فرونشاندن ترس های شما کمک نمی کند؛ چرا که نتیجه به شانس و این موضوع بستگی دارد که تیم متخصص پزشکی چگونه می توانند از پس یک موقعیت اضطراری بر آیند. با این حال به شما توصیه می کنیم تا بر ترس خود غلبه کرده و این مقاله را تا انتها بخوانید تا با موضوع شرایط اضطراری و نحوه مقابله ایرلاین ها در کشورهای مختلف جهان با آن آشنا شوید.
موقعیت اضطراری در هواپیما؛ آمار و ارقام
از آنجایی که مرگ در هواپیما به ندرت اتفاق می افتد و فضا نیز کم است، شرکت های هوایی فضایی را در هواپیماهای خود به احیای یک بیمار اورژانسی اختصاص نمی دهند. همچنین شرکت های هوایی ملزم به گزارش موقعیت های اضطراری پزشکی هم نیستند. در سال 2013 مطالعه ای در مجله پزشکی نیو انگلند به چاپ رسید که حکایت از 16 مورد اورژانسی پزشکی به ازای هر یک میلیون مسافر داشت. اطلاعات منتشر شده از سوی شرکت لوفتهانزا هم نشان می دهد که به ازای یک میلیون مسافر، رقمی بین 25 تا 100 مورد اورژانسی در هواپیما رخ داده است. این در حالی است که محققان در دانشگاه مرکز پزشکی پیتسبورگ این رقم را بسیار کمتر دانسته و یک مورد به ازای هر 600 پرواز یا چیزی در حدود 10 مورد به ازای هر یک میلیون مسافر عنوان می کنند.
مطالعه دیگری در دانشگاه پیتسبورگ که نگاه دقیق تری به 12 هزار مورد اورژانسی در پرواز انداخته، نشان می دهد که در 37 درصد این موارد، مورد جدی مطرح نبوده و موضوع تنها بیهوشی و از حال رفتن موقت آن هم به خاطر افت فشار بوده است. 12 درصد دیگر را مشکلات تنفسی، 10 درصد تهوع و استفراغ و 8 درصد را هم مشکلات قلبی تشکیل می دهند. در تقریبا سه چهارم این موارد هم خدمه کابین از مسافرانی که به آموزش های پزشکی آشنا هستند، درخواست کمک می کنند. اگرچه موارد اورژانسی پزشکی به طور معمول چالش های خاص و منحصر به فردی هستند، مطالعات دانشگاه پیتسبورگ به این نتیجه رسید که مهمانداران و نیز مسافرانی که به صورت داوطلبانه به آنها کمک می کنند، در مجموع به منابعی دسترسی دارند که برای مقابله با بیشتر شرایط اضطراری مورد نیاز است.
کمک های پزشکی به بیماران در پرواز چگونه است؟
آنچه باید به مطالب بالا اضافه کرد این است که تقریبا در نیمی از موارد هم یکی از مسافرانی که به کمک مهمانداران شتافته، خود یک پزشک بوده است و بالاخره اینکه از 12 هزار مورد اورژانس پزشکی، 36 مورد به مرگ منجر شده است. در بسیاری از موارد هم مهمانداران و هم افراد متخصصی که داوطلب کمک به مسافران بیمار می شوند، می توانند از پزشکان در روی زمین و خارج از هواپیما درخواست کمک کنند. برای نمونه MedLink یک سرویس ارائه خدمات پزشکی است که به صورت 24 ساعته و به چند زبان دنیا به ارائه خدمات پزشکی می پردازد. به عبارت دیگر خدمات این مرکز از سوی پزشکانی ارائه می شود که در درمان از راه دور مسافرانی که نیازمند کمک پزشکی در پرواز هستند، متخصص هستند.
نحوه کمک مرکز به این صورت است که کارکنان با خدمه پروازی، متخصصان و پرستاران در خصوص هر پروسه درمانی که برای کمک به وضعیت بیمار لازم باشد، صحبت خواهند کرد. در موارد بسیار حاد نیز، این مرکز توصیه خواهد کرد تا هواپیما در نزدیک ترین فرودگاه به زمین نشسته و سرویس پزشکی روی زمین را به حالت آماده باش در آورد. هر چند که گرفتن این تصمیم در نهایت به عهده خلبان است. شرکت هوایی کانتاس و 60 ایرلاین دیگر در سراسر جهان، از خدمات مد لینک استفاده می کنند.
شاید جالب باشد بدانید که مهمانداران ویرجین آتلانتیک باید از آموزش های پزشکی لازم بهره مند شده و تمام ایرلاین ها هم ملزم به دادن آموزش های پزشکی اولیه به خدمه کابین هستند. در حقیقت شرکت های هوایی باید به مهمانداران خود آموزش کمک های اولیه بدهند تا بتوانند علائم رایج بیماری را تشخیص داده، تکنیک های مربوط به کمک های اولیه و نیز احیا را به کار بسته و از کپسول اکسیژن و دستگاه شوک در موارد اضطراری استفاده کنند. آنگونه که یکی از سخنگویان کانتاس می گوید خدمه کابین شرکت های هوایی هر سال دوره های آموزشی برای بهبود مهارت های مختلف خود می گذرانند که یکی از این مهارت ها کمک های اولیه است.
ایرلاین ها چگونه با شرایط اضطراری پزشکی مقابله می کنند؟
نحوه واکنش ایرلاین ها به بیماری که در طول پرواز فوت می کند هم متفاوت است. اما روی هم رفته در تمام ایرلاین ها جنازه با پتو پوشیده شده و تا آنجا که ممکن است دور از دید نگاه داشته می شود. این محل ممکن است در یک ردیف خالی در قسمت عقب هواپیما باشد یا حتی در بیزینس یا فرست کلاس که حریم خصوصی بیشتر بوده و مسافران در معرض یک صحنه ناراحت کننده قرار نمی گیرند. مرکز هوانوردی و ایمنی استرالیا هواپیماهای مسافربری بزرگ را ملزم به حمل جعبه پزشکی کرده است. سخنگوی این مرکز اعلام کرده که با این حال هیچ ضابطه یا قانونی در خصوص محتوای این جعبه ها وجود ندارد. در آمریکا نیز اداره هوانوردی فدرال الزاماتی را در خصوص جعبه های پزشکی برای تمام ایرلاین ها تعیین کرده است. بر این اساس جعبه های پزشکی باید در هواپیماهایی با گنجایش بیش از 7 هزار پوند و حمل 30 مسافر تعبیه شوند.
در سال گذشته میلادی در مجله انجمن پزشکی آمریکا گزارشی از دو پزشک آمریکایی به چاپ رسید که جعبه های پزشکی غیر مجهز و فاقد امکانات لازم را یکی از چالش هایی عنوان کرده بود که پزشکان در هنگام مواجهه با شرایط اورژانسی در هواپیما با آن دست و پنجه نرم می کنند. در سوی دیگر پزشکانی که با مجله پزشکی استرالیا مکاتبه کرده بودند، عنوان کرده بودند که در هنگام بروز شرایط اضطراری در یکی از پروازهای امارات، دماسنج، فشارسنج، دستگاه اندازه گیری قند خون و دستگاه اندازه گیری ضربان قلب در اختیار آنها نبوده است. پزشک دیگری گفته بود که در یکی از پروازهای بریتیش ایرویز هیچکدام از تجهیزات پزشکی مورد نیاز را در اختیار نداشته است.
در مقاله انجمن پزشکان آمریکا همچنین پیشنهاد شده که علاوه بر قرار دادن جعبه های پزشکی استاندارد در هواپیماها، گزارش اجباری از تمام موقعیت های اورژانسی در پرواز، پرسش و پاسخ منظم از تمام افراد دخیل و آموزش استاندارد کمک های اولیه برای مهمانداران انجام شود. شاید دانستن این نکته هم جالب باشد که برخی از پزشکان هم علی رغم دیدن آموزش های لازم و قسم بقراط، در هنگام درخواست از آنها برای کمک، تمایلی به درگیر شدن ندارند. برخی از پزشکان هم به این امید که پزشک ماهرتر و خبره تری پا پیش بگذارد، کاری نمی کنند.
در واقع ترسی که برخی از پزشکان در هنگام بروز چنین شرایطی دارند، مسئولیت قانونی است که ممکن است متوجه آنها شود. با این حال در گزارشی که در سال 2016 در یک مجله پزشکی در آمریکا منتشر شد، هیچ موردی علیه پزشکانی که در شرایط اورژانسی در پرواز وارد عمل شده بودند، به چشم نمی خورد. اینکه کدام حکم قضایی در خصوص پزشکان متخصصی که داوطلب کمک به بیماران در مرز هوایی بین المللی می شوند، کاربرد دارد، متفاوت است. کشوری که هواپیما در آن به ثبت رسیده و نیز ملیت مسافر و پزشک داوطلب همه متغیرهای دخیل در این موضوع هستند.
بیشتر ایرلاین های مهم سیاست های بیمه ای برای حمایت از پزشکانی دارند که برای کمک وارد عمل شده اند. برای مثال قوانین استرالیا برای اینگونه افراد که آنها را خیرین خوب می شناسد، حمایت هایی را در نظر گرفته است. در مورد ایرلاین های آمریکایی هم قانون کمک پزشکی هوایی مصوب سال 1998 به حمایت قانونی از پزشکان متخصصی می پردازد که در صورت بروز شرایط اورژانسی در هواپیما به کمک می آیند؛ مگر اینکه قصور یا خطای عامدانه ای در کار باشد. در مورد بریتانیا نیز باید گفت که بریتیش ایرویز، ویرجین و دیگر شرکت های مهم پزشکان را در مقابل مسئویت قانونی بیمه می کنند.
در برخی مواقع این خطر وجود دارد که بیمار مبتلا به یک بیمار مسری باشد. در چنین شرایطی حتی وجود خدمه کابین هم می تواند ایجاد مانع کند. در یکی از این موارد که سال گذشته توجه عمومی زیادی را به خود جلب کرد، تامیکا کراس پزشک یکی از بیمارستان های آمریکا به درخواست کمک پزشکی به یک مسافر در پرواز شرکت دلتا از دترویت به میناپولیس پاسخ مثبت داد. هر چند که خدمه کابین با این فکر که او نمی تواند یک پزشک باشد، پیشنهاد کمک او را رد کردند. از آنجایی که تامیکا جوان و سیاه پوست بود، شبکه های اجتماعی، دلتا را به تبعیض های نژادی متهم کردند.
در آخر این را هم باید اضافه کرد که علاوه بر تشکر فراوان از سوی مسافر و نیز خدمه ای که از پزشک درخواست کمک کرده اند، برخی از پزشکان به طور مرتب از سوی ایرلاین ها هم مورد سپاسگزاری قرار می گیرند. در بیشتر موارد این تشکر به صورت ارائه مزایایی در پروازهای بعدی آن ایرلاین در اختیار پزشک قرار می گیرد. اما واکنشی که شرکت هوایی فین ایر نشان داد، در نوع خود جالب توجه است. وقتی پزشک به بیماری که در یکی از پروازهای این شرکت از اوزاکا به هلسینکی از هوش رفته بود، کمک کرد؛ شرکت 1.5 کیلوگرم گوشت گوزن دودی به نشانه سپاسگزاری برای او ارسال کرد.
