ویژگی‌ها و شرایط جسمی لازم برای خلبانی
حتما می دانید که برای نشستن پشت فرمان هواپیما و پرواز در آسمان باید از ویژگی های فیزیکی خاصی برخوردار باشید. داشتن سلامت جسمی و روانی لازم از جمله این ویژگی ها به شمار می رود. به عبارت دیگر سلامت جسمی و روانی شما قبل از هر کاری توسط یک تیم پزشکی بررسی شده و مورد تأیید یا رد قرار می گیرد. معاینه چشم از جمله آنهاست که در آن از دید صد در صدی شما و نداشتن کوررنگی اطمینان حاصل می شود. در معاینه دندانپزشکی هم نداشتن بیش از 4 دندان پر شده و عفونت های دندانی باید به تأیید پزشک برسد.
در کنار موارد بالا پزشک به معاینات قلب، ریه، اعصاب و حلق پرداخته و مطمئن می شود که شما تا کنون مورد عمل های جراحی مهم قرار نگرفته باشید یا مبتلا به آسم و سینوزیت نباشید. این یعنی شما نباید جراحات ناشی از تیغ، چاقو و شکستگی داشته باشید. فاصله زانوهای شما از عرض یک قنداق تفنگ نیز نباید بیشتر باشد. به علاوه داشتن قدرت شنوایی مناسب و نداشتن لکنت زبان از ویژگی هایی است که برای خلبان شدن اهمیت زیادی دارد. قد خلبان ها هم از دیگر ویژگی هایی است که مورد توجه قرار می گیرد. البته این ویژگی با توجه به نوع شیوه ای که شما برای خلبان شدن انتخاب می کنید، متفاوت است. برای نمونه برای خلبانی ارتش شرط حداقل 175 سانتی متر برای متقاضیان اعمال می شود. این در حالی است که در آموزشگاه های آزاد این شرط به حداقل 165 سانتی متر می رسد.
از دیگر آزمون هایی که متقاضیان خلبانی پس از گذراندن شرایط جسمی باید بگذرانند، تست های ورزشی است. در حقیقت متقاضیان باید چند دور دویدن دور یک میدان بزرگ، شنا، دراز نشست و توانایی انجام ورزش های کششی را از سر بگذرانند تا بتوانند وارد مراحل دیگر شوند. در مجموع تست های سلامت جسمی برای خلبان شدن را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- اندازه گیری دید چشم ها و سنجش کور رنگی
- بررسی ضریب وزن نسبت به قد BMI
- بررسی وضعیت، فک، دهان و دندان ها
- بررسی وضعیت استخوان بندی و اندام های حرکتی
البته این نکته را هم باید افزود که اگر در هر یک از مراحل فوق مواردی باشد که مغایرت با استانداردها داشته باشد، اداره طب هوایی از نظر یک پزشک متخصص استفاده خواهد کرد و نظر وی مبنای تصمیم گیری است. در صورتی که مغایرت زیاد نباشد، پرونده به کمیسیون پزشکی اداره استاندارد پرواز ارجاع شده و شورایی متشکل از پزشکان در این باره به تصمیم گیری خواهد پرداخت. همچنین توجه داشته باشید افراد اگر برخی شرایط خاص را داشته باشند، نمی توانند بلیط هواپیما تهیه کنند و سوار هواپیما شوند!
ویژگی‌های شخصیتی لازم برای خلبانی
بدون شک واجد ویژگی های جسمی بودن تنها نیمی از راه است. برای خلبان شدن باید از ویژگی های شخصیتی خاصی هم برخوردار بود. برای نمونه:
- از آنجایی که خلبانی یکی از پر استرس ترین مشاغل دنیا است، شما باید از توانایی مقابله با چالش و استرس برخوردار باشید.
- شکی نیست که در این شغل شما با خطرات زیادی مواجه هستید، از این رو باید قدرت ریسک پذیری بالایی در شرایط خاص داشته باشید.
- باید توان انجام کار گروهی و برقرای ارتباط با دیگر اعضای کادر پروازی را داشته باشید
- باید قدرت کنترل شرایط سخت و نیز مدیریت زمان را داشته باشید
- باید مسئولیت پذیر باشید
چگونه خلبان شویم؟
خبر خوب برای متقاضیان خلبانی این است که امروز راه های زیادی برای رسیدن به این شغل پیش بینی شده است. علاوه بر تحصیل در این رشته، آموزشگاه های آزادی هم وجود دارند که مثلا برای خلبانی هواپیماهای مسافری می توانید بعد از گذراندن دوره های خاصی، گواهینامه دریافت کنید.
آموزشگاه‌های زیر نظر سازمان هواپیمایی کشوری
همانطور که گفتیم یکی از راه های خلبان شدن گذراندن دوره های ویژه در آموزشگاه های خاص است. در این آموزشگاه ها که زیر نظر سازمان هواپیمایی کشوری برگزار می شوند، پس از ثبت نام، دوره های تئوری و عملی گذرانده و سپس وارد مرحله آزمون تئوری و عملی سازمان هواپیمایی کشوری می شوید. اگر می خواهید از این راه به کابین خلبان راه پیدا کنید باید:
- حداقل 18 سال سن داشته باشید.
- مدرک دیپلم داشته باشید.
- وضعیت خدمت وظیفه یا معافیت تحصیلی شما روشن باشد.
- معاینات پزشکی را که در بالا به آنها اشاره کردیم، با موفقیت گذرانده باشید.
- اعتیاد یا سوء پیشینه کیفری نداشته باشید.
- به یکی از ادیان رسمی کشور تدین داشته باشید.
در حقیقت مرکز آموزش فنون و خدمات هوایی بعد از گذراندن دوره ها، اثبات دانش علمی، اثبات مهارت پرواز در پروازهای شبیه سازی، اثبات مهارت پرواز با یک وسیله پرنده، اثبات توانایی صحبت کردن و فهمیدن زبان مورد نیاز برای مکالمات رادیویی به اعطای گواهینامه پرواز به متقاضی می پردازد.
دوره‌های تئوری خلبانی
کلاس های تئوری خلبانی به ارائه دروسی چون هواشناسی، آیرودینامیک، آلات دقیق پرواز، ناوبری هوایی، مقررات وزن و تعادل، قابلیت های هواپیما، موتور سیستم، نحوه کار با کامپیوتر پرواز و نیز محاسبات، نقشه خوانی و فیزیولوژی پرواز می پردازند.
دوره‌های عملی خلبانی
دوره های عملی پس از گذراندن دوره های تئوری برگزار می شوند که در آنها متقاضیان ملزم به 50 ساعت پرواز آموزشی به همراه استاد خلبان و نیز به صورت مستقل می باشند. در ایران این پروازها با هواپیماهای سبکی مانند پایپر، سسنا و تکنام انجام می شوند.
مدارک لازم برای خلبانی
مدرک PPL (Private Pilot License) یا گواهینامه شخصی
این مدرک همانگونه که از نام آن پیداست یک گواهینامه شخصی است که با گذراندن 150 ساعت کلاس تئوری و 40 ساعت پرواز به دست می آید. پس از موفقیت در آزمون های این دوره، در آزمون سازمان هواپیمایی کشوری شرکت کرده و در صورت قبولی مدرک پی پی ال را دریافت می کنید. این را هم باید بدانید که با اخذ این گواهینامه تنها مجاز به پرواز با هواپیمای شخصی در شرایط پرواز با دید VFR بوده و استفاده تجاری و حمل مسافر برای کسب درآمد تخلف به حساب می آید.
مدرک CPL (Commercial Pilot License) یا گواهینامه تجاری
این مدرک مجوز نشستن پشت پروازهای مسافری و هواپیماهایی چون بوئینگ، ایرباس، فوکر و ... را به شما می دهد. برای دریافت آن هم باید پس از گذراندن کلاس های تئوری و 110 ساعت پرواز، در آزمون سازمان هواپیمایی کشوری شرکت کنید.
مدرک IR (Instrument Rating) یا گواهینامه اجازه پرواز کور
این دوره پس از اخذ مدرک سی پی ال و به منظور وارد شدن به یک ایرلاین گذرانده می شود که شامل 250 ساعت کلاس تئوری و 40 ساعت عملی است. پس از دریافت این گواهینامه شما می توانید شب ها و در هوای ابری هم پرواز کنید.
مدرک آموزش خلبانی (Certified Flight Instructor Certificate)
برای اخذ مدرک فوق علاوه بر داشتن 18 سال تمام شما باید مدرک سی پی ال یا گواهینامه حمل و نقل شرکت های هوایی یعنی ATPL را داشته باشید.
مراکز معتبر آموزش خلبانی در ایران
مرکز آموزش خلبانی ایران
مرکز آموزش خلبانی ایران که در واقع مدرسه خلبانی است، یکی از بهترین مراکز ایران است که در سال 1387 کار خود را آغاز کرده است. در این مرکز می توانید دوره های خلبانی شخصی، تجاری و فوق سبک را بگذرانید.
مرکز آرتا کیش
این مرکز که ادعا می کند یکی از بزرگ ترین مدارس خلبانی خاورمیانه است، در سال 81 مجوز خود را از سازمان هواپیمایی کشوری دریافت کرده و 6 فروند هواپیما برای دوره های آموزشی خود در اختیار دارد. در این مرکز هم می توانید هر چهار مدرک خلبانی را که در بالا از آنها نام بردیم، دریافت کنید.
مرکز آموزش مجازی فنون هوایی
این مرکز که در سال 90 آغاز به کار کرده، از جدیدترین فناوری روز دنیا برای آموزش به متخصصان صنعت هوانوردی استفاده می کند. از ویژگی های جالب این مرکز می توان به آموزش های آنلاین و زنده ای اشاره کرد که به متقاضیان از هر گوشه ایران امکان مشارکت را می دهد.
مرکز آموزش هوانوردی پارسیس
پارسیس از دیگر مراکز آموزش خلبانی در ایران است که از سال 1389 فعالیت خود را آغاز کرده است. در این مرکز هم دوره های خلبانی، دیسپچری و مهمانداری برگزار می شود.
مرکز آموزش خلبانی معراج
در مرکز معراج نیز شما می توانید در دوره های خلبانی، مهمانداری و کادر پروازی و زمینی شرکت کرده و مدارک خلبانی لازم را دریافت کنید. این مرکز یک مرکز خصوصی بوده که در فرودگاه ویژه قزوین دوره های آموزشی خود را برگزار می کند. البته دوره های تئوری این مرکز در شهرک اکباتان تهران برگزار می شود.
رشته خلبانی در دانشگاه‌های ایران
خلبانی در دانشگاه یکی از زیرمجموعه های رشته ای به نام هوانوردی است که البته به عنوان خلبانی نظامی شناخته می شود. دو شاخه دیگر هم مراقبت پرواز و ناوبری هوایی می باشند. داوطلبان می توانند از طریق گروه های آزمایشی ریاضی، فنی و علوم تجربی به رشته خلبانی در دانشگاه دست یابند. به عبارت دیگر با قبول شدن در این رشته شما در دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری آموزش هایی را برای خلبانی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران خواهید دید. برای گذراندن این دوره ها نیز شما باید حداکثر 20 سال تمام داشته، از ویژگی های جسمی لازم که پیشتر به آنها اشاره کردیم برخوردار بوده و مصاحبه های عقیدتی را هم بگذرانید.
