پرواز با هواپیما یکی از راه های سفر به کشورهای دیگر است. به همین منظور باید با خرید بلیط هواپیما پروازهای خارجی آن هم از یک فرودگاه بین المللی شروع سفر خود را رقم بزنید. شاید خیلی ها ندانند که فرودگاهی که برای پروازهای خارجی در نظر گرفته شده است، با فرودگاهی که به پروازهای داخلی اختصاص دارد، متفاوت است. در حقیقت نیاز به ایجاد فرودگاه های بین المللی 10 سال پس از تأسیس اولین فرودگاه جهان احساس شد. اگر می خواهید بیشتر در مورد فرودگاه های بین المللی، تاریخچه و امکانات موجود در آنها بدانید، این مطلب را در قاصدک 24 دنبال کنید.
فرودگاه بین المللی چیست؟
فرودگاه بین المللی فرودگاهی با امکانات کنترل مرز هوایی و گمرک است که به مسافران امکان می دهد تا بین کشورها سفر کنند. فرودگاه های بین المللی به طور معمول بزرگ تر از فرودگاه های داخلی بوده و اغلب باندهای فرود طولانی تر و امکاناتی برای جای دادن هواپیماهای سنگین تری دارند که به طور معمول برای سفرهای بین المللی و بین قاره ای مورد استفاده قرار می گیرند. به علاوه این نوع فرودگاه ها به طور عمده میزبان پروازهای داخلی هستند. برای نمونه می توان به فرودگاه بین المللی امام خمینی و فرودگاه بین المللی هاشمی نژاد مشهد اشاره کرد.
همانطور که می دانید ساختمان ها، عملیات فرودگاهی و مدیریت فرودگاه ها از نیمه قرن بیستم میلادی که فرودگاه های بین المللی شروع به ایجاد زیر ساخت هایی برای پروازهای بین المللی کردند، به طور فزاینده ای پیچیده شد. از آن زمان استانداردهای فنی زیادی ایجاد شده تا اطمینان حاصل شود که ایمنی و سیستم های کدگذاری معمول برای ایجاد ثبات در پروازهای جهانی رعایت شده است.
لازم به ذکر است که ساختارهای فیزیکی که میلیون ها مسافر را از طریق صدها پرواز جابجا می کنند، در میان پیچیده ترین و به هم پیوسته ترین ساختارها در جهان قرار دارند. آمارها نشان می دهد که تا دهه دوم قرن بیست و یکم میلادی، بیش از 1200 فرودگاه بین المللی وجود داشته و نزدیک به 2 میلیارد مسافر بین المللی و نیز 50 میلیون تن بار سالانه از طریق آنها جابجا شده اند.
تاریخچه فرودگاه های بین المللی
فرودگاه هون اسلو آئرودروم (Hounslow Heath Aerodrome) در لندن نخستین فرودگاهی بود که در آگوست 1919 پروازهای بین المللی زمان بندی شده را به اجرا گذاشت. البته این فرودگاه در سال 1920 بسته شد و فرودگاه کرویدون جایگزین آن شد. فرودگاه بین المللی داگلاس در آریزونای آمریکا هم نخستین فرودگاه بین المللی آمریکا در سال 1928 بود.
آنچه که برای ایجاد یک فرودگاه بین المللی نیاز بود، فرودگاه های کوچک یا محوطه های پروازی بودند. در روزهای آغازین پروازهای بین المللی زیر ساخت های محدودی وجود داشت. برای مثال از آنجا که هنوز هواپیماهای چهار موتوره برای پروازهای بین المللی وجود نداشت، قایق های پرنده به عنوان بخشی از راه حل مورد استفاده قرار می گرفتند.
طراحی و ساخت فرودگاه های بین المللی
ساخت و فعالیت یک فرودگاه بین المللی به مجموعه ای از تصمیمات پیچیده ای بستگی دارد که تحت تأثیر فناوری، سیاست، اقتصاد و جغرافیا و نیز قوانین داخلی و بین المللی است. طراحی یک فرودگاه حتی برای پروازهای داخلی نیازمند هماهنگی گسترده بین کاربران و گروه های ذی نفع مانند معماران، مهندسان، مدیران و پرسنل است. برای نمونه ممکن است فرودگاه ها برای برخی کشورها نماد غرور ملی بوده و از همین رو معماری آنها خاص و بلندپروازانه باشد. از جمله این فرودگاه ها هم می توان به فرودگاه بین المللی نیومکزیکو اشاره کرد که جایگزین فرودگاهی شده که ظرفیت آن پر شده است.
جالب است بدانید که فرودگاه های بین المللی می توانند دارای برج مراقبت یا فاقد آن باشند و این موضوع بستگی به حجم ترافیک هوایی و زیر ساخت های موجود دارد. بسیاری از فرودگاه های بین المللی به دلیل ظرفیت بالا و فضای هوایی شلوغ، مرکز کنترل ترافیک هوایی در خود دارند. به علاوه برخی دیگر از فرودگاه های بین المللی هم نیازمند ساخت زیرساخت های اضافی در خارج از فرودگاه هستند. به عنوان مثال فرودگاه بین المللی هنگ کنگ یک خط ریلی پر سرعت و نیز یک بزرگراه ایجاد کرده که این فرودگاه را به مناطق شهری هنگ کنگ وصل می کند.
نحوه فعالیت و مدیریت فرودگاه های بین المللی
فرودگاه های تجاری روابط تجاری با ایرلاین ها داشته و خدماتی را در اختیار مسافران از سراسر جهان قرار می دهند. بسیاری از این فرودگاه ها همچنین قطب های اصلی شرکت های هوایی یا حتی میزبان پروازهای غیر مستقیم هم هستند. علاوه بر این فرودگاه های بین المللی می توانند مکانی برای تعویض پروازها و پروازهای مستقیم نقطه به نقطه هم باشند. این عوامل طراحی فرودگاه ها از جمله تعداد و نحوه جای گیری ترمینال ها و حرکت مسافران و بار بین بخش های مختلف فرودگاه را تحت تأثیر قرار می دهد.
به طور مثال فرودگاهی که مخصوص پروازهای نقطه به نقطه است می تواند هم ترمینال داخلی و هم بین المللی داشته که هر کدام در ساختمانی جداگانه با امکانات تحویل بار مجزا قرار گرفته باشند. با این حال در فرودگاهی که قطب اصلی یک شرکت هوایی است، فضاها و خدمات مشترک هستند. در مورد مدیریت فرودگاه های بین المللی نیز باید گفت که عوامل مختلفی از جمله عملکرد شرکت های هوایی، الزامات فنی هواپیما، روابط بین فرودگاه و شرکت هوایی، خدمات به مشتریان، تأثیرات امنیتی و محیط زیستی دخالت دارند.
استانداردهای یک فرودگاه بین المللی
استانداردهای فنی و پروسه های عملیاتی در فرودگاه های بین المللی توسط توافقات بین المللی تعیین می شوند. چگونه؟ انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا) که در سال 1945 شکل گرفته، متشکل از شرکت های هوایی است. در سوی دیگر نیز ایکائو یا همان سازمان بین المللی هوانوردی کشوری قرار دارد که بخشی از سازمان ملل بوده و مسئولیت نخستین کمیته های بین المللی را به عهده دارد که به سال 1903 باز می گردند. این دو سازمان در کنار یکدیگر به تنظیم قوانین و مقرراتی پرداختند که خود فرودگاه ها هیچ دخل و تصرفی در آنها نداشتند. بر طبق این قوانین فرودگاه های بین المللی باید از امکانات زیر برخوردار باشند:
تدارکات پروازی
فرودگاه های بین المللی باید توان مدیریت تدارکات پروازی مانند کنترل ترافیک هوایی را داشته باشند. کنترل ترافیک هوایی در حقیقت توسط کنترلرهای زمینی انجام می شود که به هماهنگی و هدایت هواپیماها بر روی زمین و در محدوده فضای هوایی کنترل شده می پردازند.
گمرک و مهاجرت
فرودگاه های بین المللی همچنین اداره مهاجرت و گمرک هم دارند که حق ورود به مسافران اعطا می کنند. با این حال از آنجایی که برخی کشورها بر اساس توافقاتی به پروازهای اتصالی بدون نیاز به گمرک و مهاجرت نیز اجازه ورود می دهند، این امکانات تعیین کننده بین المللی بودن یک فرودگاه نیستند.
ایمنی و امنیت
تمایل روز افزون به تقویت امنیت بار و مسافر در فرودگاه های بین المللی افق روشنی را در پیش رو دارد. به طور کلی مبحث ایمنی و امنیت بار مالی فراوانی را بر دوش فرودگاه ها گذاشته، پروسه خدمت رسانی را در معرض خطر قرار داده و موضوعات بحث برانگیزی در خصوص حریم خصوص مسافران را ایجاد کرده است. همانطور که می دانید پروازهای خارجی سطح بالاتری از امنیت را نسبت به پروازهای داخلی می طلبند. اگرچه در سال های اخیر بسیاری از کشورها به یک اندازه به امنیت پروازهای داخلی و خارجی اهمیت داده اند.
در مورد ایمنی در فرودگاه های بین المللی باید گفت که بیشتر آنها از لانژهای استریل برخوردار هستند؛ سالن هایی که مسافران پس از گذراندن چک های امنیتی می توانند در آن آزادانه و بدون نیاز به چک های امنیتی بیشتر تردد کنند. این سالن ها همچنین فروشگاه هایی دارند که در آنها کالاهایی با استانداردهای ایمنی بالا به فروش می رسند. البته این را هم باید اضافه کرد که علاوه بر کارکنان، مسافرانی که از پروسه های امنیتی گذشته اند با یک بلیط معتبر اجازه حضور در این لانژها دارند.
حمل و نقل
از جمله مهم ترین خدماتی که در فرودگاه های بین المللی ارائه می شود، ارتباطات حمل و نقلی بیشتر مانند شبکه های ریلی، تاکسی، خدمات شاتل و اتوبوس های عمومی است. مناطق وسیعی هم به عنوان پارکینگ ماشین در این فرودگاه ها تعبیه شده اند. به علاوه بعضی از این فرودگاه ها خدمات شاتل را در پارکینگ برای مسافران و کارکنان فرودگاه پیش بینی کرده اند. به خاطر مقیاس بسیار بزرگ فرودگاه های بین المللی، برخی سرویس های شاتل برای جابجا کردن مسافران بین ترمینال ها ساخته شده اند. برای مثال نمونه ای از این سیستم ها را می توان در فرودگاه چانگی سنگاپور یا فرودگاه زوریخ دید.
در بعضی از فرودگاه های بین المللی مانند اوهار در شیکاگو مناطقی مخصوص نشستن و انتظار دور از ساختمان ترمینال قرار گرفته و مسافران باید به ترمینال منتقل شوند. به این مناطق مراکز حمل و نقل زمینی گفته می شود. امکانات مراکز حمل و نقل معمولا شامل اتاق های استراحت و نشیمنی است که باجه های بلیط هواپیما، خوراکی و نوشیدنی را در خود جای داده اند.
سایر امکانات فرودگاه های بین المللی
در مجموع امکانات استاندارد فرودگاه های بین المللی را می توان اتاق های استراحت و انتظار، فروشگاه و غذاخوری دانست. بسیاری از فرودگاه های بین المللی هم مناطق امنی برای مسافران سرگردان جهت استراحت و خواب فراهم کرده اند. هتل های فرودگاهی نیز از جمله دیگر امکانات فرودگاه های بین المللی هستند.
در پایان این نکته را هم باید اضافه کرد که در ایران 8 فرودگاه بین المللی وجود دارند. این فرودگاه ها عبارتند از فرودگاه بین المللی مهرآباد، فرودگاه بین المللی امام خمینی، فرودگاه بین المللی هاشمی نژاد مشهد، فرودگاه بین المللی شهید دستغیب شیراز، فرودگاه بین المللی آیت الله صدوقی یزد، فرودگاه بین المللی زاهدان و فرودگاه بین المللی بندرعباس.
