دنیا هر لحظه در حال تغییر است و این تغییر در تمام وجوه زندگی بشر خود را نشان می دهد. تردیدی نیست که انسان امروز در مقایسه با اجداد خود بیشتر به سفر می رود. سفر به یک صنعت بدل شده، شاخه های متنوعی پیدا کرده و امکانات گسترده ای نیز برای تسهیل آن ایجاد شده است. وجود زیرمجموعه هایی در صنعت توریسم از گردشگری تاریک تا گردشگری غذایی و حتی گردشگری زایمان به خوبی گواه این مدعاست. قاصدک 24 در ادامه مجموعه مقالات با هدف شناساندن شاخه های متنوع صنعت توریسم به شما، به سراغ گردشگری خلاقانه رفته است. اگر کنجکاو هستید تا با این رشته از گردشگری بیشتر آشنا شوید، ما را همراهی کنید.
گردشگری خلاقانه (Creative Tourism) چیست؟
مفهوم گردشگری خلاقانه برای نخستین بار در سال 2000 میلادی ابداع شد و تعریف آن نیز اینگونه بود:
"گردشگری خلاقانه نوعی از گردشگری است که به بازدید کنندگان برای بهبود قدرت خلاقیت شان از طریق مشارکت فعال در برخی دوره ها و نیز یادگیری تجربیات کمک می کند؛ تجربیاتی که در حقیقت ویژگی اصلی مقاصد توریستی هستند که این افراد به آنجا برده می شوند. اجرای یک کنسرت در بارسلونا، راه انداختن باربکیوی خود در برزیل یا حتی اجرای یک موسیقی شاد، برخی از کارهایی هستند که گردشگران خلاق در هنگام سفر مشتاق به تجربه آنها هستند".
راه جدید تجربه یک فرهنگ بیگانه در سال های اخیر به شدت گسترش پیدا کرده است. امروزه توریست ها دیگر چندان علاقه ای به شرکت در تورهای سنتی بازدید از مکان های دیدنی ندارند. آنها دوست دارند تا بیش از هر چیزی در زندگی روزمره مردم شهر، کشور یا روستایی که به آن سفر می کنند؛ درگیر شوند. به عبارت دیگر آنها علاقه ای ندارند تا بار توریست بودن را به دوش بکشند.
ویژگی های گردشگری خلاقانه
تقاضای روزافزون برای گردشگری خلاقانه علاقه دولت های محلی و نیز فعالان صنعت توریسم را برای جذب سرمایه ها به این بخش و توسعه زیرساخت های مرتبط برانگیخته است. اما نخست بهتر است با ویژگی های گردشگری خلاقانه آشنا شویم:
• به لطف این زمینه در حال گسترش، اثرات مثبتی بر روی سودآوری زیرساخت های فرهنگی به وجود آمده است.
• گردشگری خلاقانه یعنی گردشگری با کیفیت، ارزش افزوده و قدرت خرید بالا
• اعتبار و پایداری ویژگی های شاخص آن هستند؛ چرا که گردشگری خلاقانه از خلاقیت به عنوان یک منبع مهم استفاده می کند.
• گردشگری خلاقانه از آنجایی که علاقه مردم جهان به فرهنگ و سنت آنها را نشان می دهد، روی اعتماد به نفس مردم محلی نیز تأثیرات مثبتی دارد.
• گردشگری خلاقانه امکان توزیع بهتر فعالیت های توریستی را در طول یک سال فراهم می کند.
• علاقه اندک این نوع گردشگری به جاذبه های توریستی سنتی به توزیع بهتر و عادلانه تر فضا در چارچوب یک مقصد توریستی هم کمک می کند.
• و بالاخره اینکه گردشگری خلاقانه به احیای میراث غیر ملموس نیز کمک می کند.
گردشگران خلاق چه کسانی هستند؟
با در نظر گرفتن دلایلی که بازدیدکنندگان را به سوی انتخاب سفرهایی با خلاقیت بیشتر سوق می دهند، می توانیم ادعا کنیم که در سال های اخیر شاهد یک جهش رو به جلو بوده ایم. تا 5 سال پیش، توریست فرد خلاقی بود که یک فعالیت هنری را در کشور محل اقامت خود انجام می داد و ترجیح می داد تا آن را در طول تعطیلات ادامه دهد (کارهایی مانند دوره های رقص، نقاشی، موسیقی و ...). حالا گرایش جدیدی به وجود آمده است. بنابراین توریست ها سعی می کنند تا به برنامه سنتی بازدیدهای خود، فعالیت های خلاقانه تری را اضافه کنند. هدف آنها نیز کسب هر چه بیشتر تجربه های فرهنگی و بشری است.
ترسیم یک تصویر روشن از این توریست های جدید که تلاش می کنند تا منحصر به فرد باشند، کار راحتی نیست:
• این گردشگران می توانند تنها، یک زوج، خانواده یا حتی گروهی از مسافران باشند.
• آنها می توانند خود برنامه سفرشان را بچینند یا با متصریان تور تماس بگیرند.
• ماهیت فعالیت های خلاقانه آنها نیز می تواند آموزشی مانند دوره ها یا کارگاه های آموزشی، خلاقیت مثل خلق اثر هنری به کمک افراد محلی و یا بازنمایی مانند اجرای کنسرت، بازیگری یا برگزاری نمایشگاه باشد.
در بین افراد متنوعی که به نام گردشگران خلاق شناخته می شوند، می توانیم این افراد را ببینیم:
یک گردشگر تنها که در یک دوره آشپزی شرکت می کند تا با افراد محلی آشنا شده و یا تجربه های خود را با دیگران سهیم شود
یک عضو آماتور گروه کُر یا ارکستر که با هدف اجرای کنسرت در هر مکانی که از آن بازدید می کند، سفر می کند.
گروهی از رقصندگان، طراحان یا عاشقان عکاسی که هدف سفرشان به نوعی تمرین سرگرمی شان است.
خانواده هایی که در طول اقامت خود در یک کلاس طراحی داخلی شرکت می کنند تا کمتر احساس توریست بودن به آنها دست دهد.
همانطور که گفتیم توریست های خلاق در حقیقت نسل جدیدی از توریست ها هستند. شاید برای شما هم این سئوال پیش بیاید که تفاوت آنها با سایر گردشگران چیست؟ در پاسخ به این سئوال می توان گفت:
توریست های خلاق تبحر بیشتری در مهارت هایی مانند زبان، ارتباطات انسانی و رایانه دارند. آنها به طیف وسیعی از ارتباطات اجتماعی تعلق داشته، خود محتواها و تجربیات ارزشمندی تولید کرده و به دنبال تعامل بیشتر هستند.
بهترین مقاصد برای گردشگری خلاقانه
هر چند که خلاقیت حد و مرز نمی شناسد و در هر مقطه از جهان می تواند آن را تجربه کرد، اما گردشگری خلاقانه نیازمند زمینه هایی است که فراهم کردن آنها با کمک دولت های محلی ممکن است. از همین رو در جهان چندین کشور و شهر به عنوان بهترین مقاصد برای تجربه گردشگری خلاقانه شمرده می شوند. در زیر نگاهی به این مقصدهای مهم می اندازیم:
کویتو، اکوادور
کویتو پایتخت اکوادور به واسطه میراث غیر ملموس منحصر به فرد خود، پویایی صنایع خلاق آن و زنجیره ارزشی که به واسطه همکاری ساکنان محلی با بخش خصوصی و عمومی ایجاد شده، به عنوان یکی از مقاصد محبوب برای گردشگری خلاقانه شناخته شده است.
ایبیزا (Ibiza)، اسپانیا
اگر یک جزیره در مدیترانه وجود داشته باشد که شبیه یک تکه فرهنگی در حال ذوب شدن باشد، بدون تردید آن جزیره ایبیزا است. این جزیره با 572 کیلومتر مساحت دنیاهای شگفت انگیز بیشماری را در خود جای داده است. رخدادهایی مانند جشنواره شکوفه (Bloom Festival)، جشنواره موسیقی جاز و نیز نمایشگاه عصر قرون وسطایی در میان رویدادهایی قرار دارند که به عنوان میراث غیر ملموس جهانی شناخته می شوند. برای مثال در تمام شنبه های هر زمستان، هنرمندان و صنعتگران در یک بازار دور هم جمع شده و آثار شگفت انگیز خود را به نمایش می گذارند.
پورت جولی در کبک کانادا
پورت جولی یک شهر بسیار جذاب است که در کبک و در حومه رودخانه لاورنس قرار گرفته است. این شهر که در سال 2005 به عنوان پایتخت فرهنگی کانادا شناخته شد، پر از هنرمندانی از شاخه های مختلف چون کنده کاری روی چوب، مجسمه سازی، رقص، موسیقی، آواز و ... است. در کنار همه اینها، تنوع و چند فرهنگی ساکن این شهر، نشان از پویایی و حضور شهروندان این شهر به شیوه ای غیر معمول دارد. حضوری که در رخدادهای تابستانی مانند بی ینال مجسمه سازی شهر، جشنواره زاغه های دریایی و کنسرت های خیابانی به شکلی خلاقانه ابراز می شود.
از دیگر تجربه هایی که توریست های خلاق می توانند در این شهر از آنها لذت ببرند می توان به کارگاه های مجسمه سازی، دوره هایی مخصوص هنر و کار بر روی شیشه های مات، کلاس های آشپزی و شیرینی پزی، مسیرهای ویژه عکاسی، کارگاه های صنایع دستی، جلسات آموزش نقاشی و نیز کارگاه های رقص و موسیقی اشاره کرد.
مدِلین، کلمبیا
در این شهر زنده کلمبیا می توانید غنای فرهنگی، خلاقیت هوشمندانه و برخورد دوستانه مردم شهر را از خلال طیف وسیعی از فعالیت ها از سنت تا نوآوری تجربه کنید. با شرکت در یکی از مشهورترین جشنواره های مدلین، برای یک روز خود را در نقش یک سیلِتِرو (Silletero) یا آنهایی که تاج های گل را بر پشت خود حمل می کنند؛ احساس کنید، دانش عکاسی خود را وسیع تر کرده، با شرکت در کلاس های آشپزی به کشف فرهنگ غذایی منطقه نائل شده و در کارگاه های موسیقی و رقص از موسیقی کلمبیایی لذت ببرید.
توسکانی، ایتالیا
توسکانی پیش از آنکه به عنوان یک مقصد ایده آل برای گردشگران خلاق شناخته شود، عناوین چندی را با خود یدک می کشید: سرزمین نابغه های جهانی، یک مدل عالی برای هنرمندان تازه کار در طول گراند تور و بهشت هنرمندان معاصر. اما این شهر حالا به یک مقصد ایده آل برای نسل جدیدی از توریست ها تبدیل شده که با شرکت در فعالیت های نوآورانه در پی کشف فرهنگ محلی هستند. فعالیت هایی مانند نقاشی در فضای باز در طبیعت توسکانی، ساخت کفش که صنعت قدیمی شهر است، شرکت در تورهای اجرای کنسرت و شرکت در دوره های آشپزی.
بارسلونا، اسپانیا
برنامه گردشگری خلاقانه بارسلونا در سال 2005 شکل گرفت و نخستین نمونه از این نوع توریسم در جهان بود. هدف این نوع گردشگری نیز فراهم کردن فرصت برای بازدیدکنندگان جهت کشف این شهر و مناطق اطراف آن به شیوه ای خلاقانه بود؛ به گونه ای که آنها بتوانند با افراد محلی تعامل برقرار کرده و خود را یکی از آنها بدانند. این شیوه های خلاقانه نیز عبارت بودند از: کارگاه های طراحی، تورهای ویژه اجرای کنسرت، رالی عکاسی، کارگاه آموزش طرز تهیه تاپاس (غذای محلی اسپانیا)، کلاس آموزش رقص فلامنکو وخلق کتاب در یک استودیوی هنری.
اورلا (Urla)، ترکیه
اورلا یک شهر ساحلی فوق العاده زیبا در استان ازمیر ترکیه است؛ جایی که فرهنگ یونانی و ترکی با یکدیگر تلفیق می شوند. این شهر همواره مهد هنرمندان معتبری از تمام زمینه ها بوده و به واسطه پویایی و جشنواره های متنوع خود مانند جشنواره بین المللی کنگر فرنگی و فستیوال باربوروس اویوک مشهور است. در این جشنواره ها شما می توانید در کارگاه های سرامیک و سفالگری، کلاس های آشپزی و نیز کارگاه خیابانی صنایع دستی شرکت کنید.
